Αμφιθυμικός λαϊκισμός

Tου Παντελη Μπουκαλα

Τα ακούμε βέβαια και στο μεσοδιάστημα από τη μια κάλπη στην άλλη. Αλλά τα ακούμε εντονότερα και οξύτερα σε κάθε προεκλογική περίοδο. Και όσο oδεύουμε προς την ημέρα της ψηφοφορίας, προς αυτήν την τελετή της δημοκρατίας που το νόημά της συρρικνώνεται συνεχώς, οι καταγγελίες πληθαίνουν, παραμένουν όμως αόριστες. Απλώς αιωρούνται και αυτές μαζί με την υπόλοιπη προεκλογική ύλη, θολή πάντοτε και συσκοτιστική. «Σχέδια αποπροσανατολισμού του λαού» ακούμε λοιπόν και διαβάζουμε. Ή: «Οργανωμένη παραπλάνηση των πολιτών». Ή: «Επιχειρούν να υποκλέψουν τη λαϊκή ψήφο». Ή: «Εξαγοράζουν συνειδήσεις». Κι αυτά τα λένε οι ίδιοι εκείνοι πολιτευόμενοι που δεν φείδονται εγκωμίων για «τη γνώση, τη μνήμη και την κρίση του λαού», σύμφωνα με ένα στερεότυπο πιο ξεζουμισμένο και από την τσίχλα που ταλαιπωρεί μανιωδώς ο προπονητής της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ο σερ Αλεξ Φέργκιουσον.

Δεν πρόκειται απλώς για τις παρενέργειες της συνωμοσιολογίας, που τη λατρεύει μεγάλο τμήμα του κομματικού φάσματος. Πρόκειται για τα αποκαλυπτήρια μια αμφιθυμικής, αν όχι σχιζοφρενικής αντίληψης: γνώστης και μνήμων και άξιος κριτής ο λαός, μας λένε, εντούτοις εύκολα αποπροσανατολίζεται, εύκολα παραπλανάται και.........μανιπουλάρεται, για να το πούμε και στην κομματική αργκό. Αρκεί να πέσει στην αγορά μια υπόσχεση μετεκλογικής ευδαιμονίας (του τύπου «λεφτά υπάρχουν») και παρευθύς εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόροι (και όχι εκ των «αναποφασίστων») αλλάζουν πορεία, ξεφορτώνονται τις ιδέες τους, στραγγαλίζουν τα αισθήματά τους και ψηφίζουν αυτόν που δεν θα ήθελαν ποτέ να ψηφίσουν και τον οποίο ελεεινολογούσαν ακόμα και λίγο πριν μπουν στο παραβάν.

Θύματα της ανάγκης τους, ναι, μπορεί να πέσουν οι άνθρωποι και να ψηφίσουν σαν εκ προοιμίου κοψοχέρηδες, επειδή ο κυρ κομματάρχης τούς έταξε μια δουλίτσα για τον πολυπτυχιούχο τριαντάχρονο γιο που μαραίνεται άνεργος. Κι άλλοι, βομβαρδισμένοι και από τα Μέσα (τα σχεδόν μονοφωνικά σε ό, τι αφορά τα λεγόμενα μείζονα ζητήματα), μπορεί να φτάσουν στην κάλπη με τη συνείδηση φενακισμένη ή συγχυσμένη. Αλλά αυτές είναι κινήσεις ατόμων. Οχι μάζας. Γιατί δεν είναι κοπάδι ο λαός. Δεν κινείται αγεληδόν.

Κι ωστόσο, το είδαμε, οι ίδιοι εκείνοι που τον δοξολογούν, τον αντιμετωπίζουν όπως οι βοσκοί τα ζωντανά τους. Σαν άλογο κοπάδι, καταδικασμένο στην ανωριμότητα. Ή σαν καραβάκι που αλλάζει ρότα με το πρώτο φύσημα και του πιο αδύναμου ανέμου. Σαν ένα σύνολο που, μολονότι όπως είπαμε (όπως λένε δηλαδή οι εγκωμιαστές του), έχει γερή μνήμη, στέρεη γνώση και αυστηρή κρίση, πέφτει θύμα και του πιο αφελούς σχεδίου και αποπροσανατολίζεται... Πώς θα βαφτίζαμε άραγε αυτήν την αυτογελοιοποιούμενη εντέλει αντίληψη περί λαού, ο οποίος την ίδια στιγμή αποθεώνεται και αποκαθηλώνεται, εξυμνείται και λοιδορείται, ειδωλολατρεύεται και γκρεμίζεται. Ισως ταιριάζει ο όρος αμφιθυμικός λαϊκισμός. Αν αυτό έχει σημασία.

kathimerini.gr