Ενα εργαστήριο κοινωνικής δράσης

Του Μιχάλη Μητσού

Η νεοτερικότητα είναι ρευστή. Ο έρωτας, η τέχνη, ο φόβος, ο χρόνος, όλα είναι ρευστά. Ο κόσμος μας είναι ρευστός, και από αυτό τον κόσμο έστειλε πέρυσι 44 επιστολές με το ομότιτλο βιβλίο του ο διάσημος πολωνός κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν. Τα συναισθήματα είναι ρευστά: μπορεί να αρχίσουν να βράζουν και μερικά λεπτά αργότερα να παγώσουν. Μια κινητοποίηση που στηρίζεται στα συναισθήματα είναι κατά συνέπεια ασταθής, πρόσκαιρη, διατρέχει τον κίνδυνο να πέσει σε χειμερία νάρκη - ή απλώς να εξατμιστεί.

Ο 86χρονος Μπάουμαν βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Μαδρίτη. Και το απόγευμα του Σαββάτου, την ώρα που στην Πλατεία Ατότσα δεν έπεφτε καρφίτσα, εκείνος έδινε μια διάλεξη εκατό μέτρα πιο πέρα με τον τίτλο «Εχει μέλλον η αλληλεγγύη;». Κατά την άποψή του, το αίτιο όλων των μεγάλων προβλημάτων της σημερινής κρίσης είναι η διαφορά ανάμεσα στην κλίμακα της οικονομίας και στην κλίμακα της πολιτικής. Οι οικονομικές δυνάμεις είναι παγκόσμιες, ενώ οι πολιτικές εξουσίες είναι εθνικές. Αυτή η διαφορά καταστρέφει τους νόμους, διαλύει τα τοπικά σημεία αναφοράς και μετατρέπει την παγκοσμιοποίηση σε μια βλαβερή δύναμη. Οι πολιτικοί αντιμετωπίζονται έτσι σαν μαριονέτες. Ανίκανοι, αν όχι διεφθαρμένοι.

Το κίνημα των «Αγανακτισμένων» - λέει ο εμπνευστής της ρευστής νεοτερικότητας σε συνέντευξή του στην «Ελ Παΐς» - προσπαθεί να απαντήσει στην απουσία της παγκοσμιοποίησης της πολιτικής με τη .......λαϊκή αντίσταση. Το μόνο που μπορεί να πετύχει αυτή η αντίσταση, όμως, είναι να προλειάνει το έδαφος για να οικοδομηθεί αργότερα ένα άλλο είδος οργάνωσης. Τίποτα παραπάνω. «Αν το συναίσθημα είναι κατάλληλο για την καταστροφή, είναι εντελώς ακατάλληλο για να κτιστεί κάτι καινούργιο. Ανθρωποι από εντελώς διαφορετικές τάξεις και καταστάσεις συγκεντρώνονται στις πλατείες και φωνάζουν τα ίδια συνθήματα. Οσο αρκούνται στην άρνηση, συμφωνούν απολύτως. Αν τους ρωτήσεις όμως τι θέλουν θα δώσουν εκατό διαφορετικές απαντήσεις».

Αυτό που ενώνει τους «Αγανακτισμένους» είναι ο φόβος, η ανασφάλεια και η οργή. Κι αυτό που τους λείπει είναι η σκέψη. Οι κινητοποιήσεις τους μοιάζουν με ένα καρναβάλι: όσο κρατάει η γιορτή όλα επιτρέπονται, αλλά όταν σταματήσει η μουσική τα πράγματα γίνονται όπως πριν. Θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα αν υπήρχε ένας χαρισματικός ηγέτης; «Μα το ίδιο το κίνημα θα τον απέρριπτε, αφού η δύναμή του στηρίζεται στην οριζόντια δομή του, στην αίσθηση ότι όλοι είναι ίσοι». Δεν υπάρχει λοιπόν ελπίδα να αλλάξει κάτι; «Μη μου ζητάτε να γίνω προφήτης. Μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα φάση, σαν να είμαστε σε ένα νέο εργαστήριο κοινωνικής δράσης. Σε ορισμένα μέρη το κίνημα έχει πετύχει σημαντικά πράγματα, σε άλλα όχι». Το μήνυμα είναι σαφές: όλα είναι ρευστά, τίποτα δεν είναι ακλόνητο, ούτε οι ιδέες ούτε τα συναισθήματα. Ούτε, βέβαια, οι θέσεις εργασίας.

tanea.gr