Αφηγήσεις

Από τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΑΡΑΝΙΤΣΗ

Η μέρα ήταν γαλανή και ηλιόλουστη, όταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομικών έκανε λόγο για την ανάγκη να υιοθετηθεί, συλλογικά, η ιδέα μιας νέας εθνικής αφήγησης -«το πρόβλημα της οικονομίας», είχε διαπιστώσει ο Ευάγγελος Βενιζέλος μετά τη συνάντηση με τη Χίλαρι Κλίντον, πριν από περίπου ένα μήνα, «είναι πολιτικό και άρα η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάσει μια συνολική εθνική αφήγηση γι' αυτό που επιχειρεί και για τις προοπτικές που υπάρχουν...».

Ο πρωθυπουργός προτίθεται να επανέλθει τώρα στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, με μια ομιλία όπου θα αναπτύσσονται τα χαρακτηριστικά αυτής της «αφήγησης», σίγουρα όχι περισσότερο «εθνικής» απ' ό,τι υπεραισιόδοξης.

ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ, σε πείσμα των ειρωνικών σχολιασμών που δέχονται παρόμοιες δηλώσεις, παραμένει όσο ποτέ άλλοτε φανερό πως μια «εθνική αφήγηση», δηλαδή αυτή καθεαυτή ως τέτοια, όχι μόνον δεν θα ήταν λόγια του αέρα, αλλά θα μπορούσε να εντοπιστεί σαν αυτό ακριβώς που λείπει, εν είδει στηρίγματος, απ' τη σκηνή των συμβάντων στον πολιτικοοικονομικό και κοινωνικό ορίζοντα.

ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ, αν σκεφτούμε το γεγονός ότι ανάλογη αφήγηση λείπει επίσης, δυστυχώς, από το σύνολο των εθνών της ευρωπαϊκής οικογένειας και τις ΗΠΑ (συχνά το έλλειμμα προσφωνείται ως «απουσία μεγάλων ηγετών»), υποπτευόμαστε ότι, πράγματι, οι «εθνικές αφηγήσεις» ίσως αφορούν τις «επικοινωνιακά» καθυστερημένες χώρες, π.χ. τις λεγόμενες του Τρίτου Κόσμου, όπου τα σενάρια αλμάτων προς ιδεατούς μελλοντικούς παραδείσους εξακολουθούν ακόμη να .....κόβουν εισιτήρια, σε μια εποχή κατά την οποία τα έθνη τείνουν να υποκατασταθούν από τις πολυεθνικές και τα κέντρα ελέγχου των κυμαινόμενων κεφαλαίων, όσο και των επικοινωνιακών δικτύων.

ΘΥΜΙΖΟΝΤΑΣ, λοιπόν, τις δικές μας τριτοκοσμικές «αφηγήσεις» («ανήκομε εις την Δύσιν» επί Κ. Καραμανλή, «αλλαγή» επί Αν. Παπανδρέου, «εκσυγχρονισμός» επί Σημίτη, «επανίδρυση του κράτους» επί ανιψιού Καραμανλή, «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» επί Γ. Παπανδρέου κ.ο.κ.) δεν κάνουμε κάτι πιο χρήσιμο απ' το να θρηνούμε για τη χαμένη τιμή μιας Ελλάδας που απελευθερώθηκε τον 19ο αιώνα, ώστε να προσαρτηθεί άρον άρον στο άρμα της Δύσης, απ' όπου θα εισέρρεαν και τα πρώτα δάνεια. Για να το πούμε ωμά: με το Διαδίκτυο σε λειτουργία δεν είναι πλέον δυνατόν να υπάρξουν αφηγήσεις εθνικής σύλληψης, εκτός κι αν μιλάμε για τα πόνι της Σκύρου.

ΕΠΟΜΕΝΩΣ, το σφάλμα δεν βρίσκεται στον υποτιθέμενο περιττό χαρακτήρα μιας «εθνικής αφήγησης» -απεναντίας! μακάρι να ήταν εφικτή-, αλλά στο ότι, προκειμένου να αφηγηθεί κανείς, πρέπει κάποιος να εγγυηθεί για την «αλήθεια» του μύθου, τουτέστιν για τις συμβάσεις που καθιστούν τον μύθο πειστικό. Είναι αδύνατον πια να υποδεχτούμε μιαν «εθνική αφήγηση» εν μέσω καταιγισμού πληροφοριών σχετικών με την πτώση των χρηματιστηρίων, την άνοδο των επιτοκίων, τις προβλέψεις της Morgan Stanley, τους δείκτες δημοσιονομικής αποσταθεροποίησης και χρηματοληπτικής αξιοπιστίας -είναι πρόδηλο ότι οι «αφηγήσεις» του μέλλοντος δεν θα είναι εθνικές, αλλά καταναλωτικές: ανταγωνισμός και μόνον ανταγωνισμός, και δη σε βάρος του πολιτισμού, της ηθικής, της παιδείας, του περιβάλλοντος και της συμπόνιας, ως σημείου συναρμολόγησης του κοινωνικού μας ιστού.

enet.gr