Η σφαγή του Διστόμου - Η θηριωδία που άφησε κηλίδα στην Ιστορία

Το ιστορικό της σφαγής

Στις 10 Ιουνίου του 1944 οι Γερμανοί εισέβαλαν στο Δίστομο. Αποκεφάλισαν τον ιερέα του χωριού, εκτέλεσαν βρέφη, βίασαν, έσφαξαν και φεύγοντας έκαψαν το χωριό αφήνοντας πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς.

Το καλοκαίρι του 1944 η Ελλάδα έζησε μία από τις μεγαλύτερες σφαγές που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος. Ένα έγκλημα τόσο μεγάλο, που ανύψωσε τα θύματά του στην τιμητική θέση των μαρτύρων.

Στις 10 Ιουνίου εκείνου του χρόνου 218 άνθρωποι θανατώθηκαν στο Δίστομο από τους ναζί χωρίς να μάθουν ποτέ το γιατί. Ανάμεσά τους βρέφη, ηλικιωμένοι, ανάπηροι, γυναίκες, παιδιά. Ηταν μία από τις μελανότερες σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας, μια κηλίδα στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Για τη θηριωδία που εκτυλίχθηκε στο Δίστομο έχουν γραφτεί πολλά και πολλά ακόμη μένει να γραφούν, καθώς η ιστορική έρευνα συνεχίζεται. Ανατριχιαστικές είναι οι περιγραφές όσων επέζησαν αλλά και των απογόνων τους, αφού το Δίστομο ποτίστηκε ανεξίτηλα με το αίμα και τα δάκρυα των νεκρών του.

Ιδιαίτερα παραστατικό είναι το κείμενο που συνέταξε ο Διστομίτης Στάθης Σταθάς το 1994 με αφορμή …τα 50χρονα από τη μεγάλη σφαγή: «Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά», διηγείται. «Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας: Ενας Γερμανός νεκρός - 50 Ελληνες. Δέκα Γερμανοί - ένα χωριό».

Η φάλαγγα

Θέλοντας να τρομοκρατήσει τους κατοίκους, οι οποίοι στην πλειονότητά τους βοηθούν τους αντάρτες, μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με Γερμανούς στρατιώτες ξεκινά από τη Λιβαδειά προς το Δίστομο. Τα δύο πρώτα οχήματα είναι ελληνικά (επιταγμένα) και μεταφέρουν Γερμανούς μεταμφιεσμένους σε μαυραγορίτες. 

Ανύποπτοι αντάρτες πλησιάζουν τα αυτοκίνητα και οι Γερμανοί σκορπούν τον θάνατο επικουρούμενοι από τις δυνάμεις που ακολουθούν. «Στη διασταύρωση Διστόμου - Αράχοβας συναντιούνται με άλλα 60 γερμανικά.

Μπαίνουν στο Δίστομο. Οι κάτοικοι βλέποντας τους ομήρους ανησυχούν. O επικεφαλής καλεί τον πρόεδρο και τον παπά του χωριού και τους ζητεί πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών. Μην μπορώντας να μάθουν, επιδίδονται σε λεηλασίες», συνεχίζει ο κ. Σταθάς.

Κοντά στον Οσιο Λουκά, οι Γερμανοί δέχονται επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ και ακολουθεί σκληρή μάχη που διαρκεί περίπου 2 ώρες. Οι αντάρτες υποχωρούν, όμως οι Γερμανοί αφήνουν πίσω 40 νεκρούς και τον επικεφαλής τους Τεό τραυματισμένο. Από το σημείο αυτό ξεκινά η κόλαση.

«Όσοι κάτοικοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.

Η φωτογραφία της Μαρίας Παντίσκα - Μίχα που έκανε το γύρο του κόσμου,
όταν δημοσιεύτηκε στο αμερικάνικο περιοδικό LIFE, αρ. τ. 10
 στις 27-11-1944 

Τους έρημους δρόμους του χωριού διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες με εφ' όπλου λόγχη». Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, αποκεφαλίζουν τον ιερέα του χωριού, εκτελούν βρέφη, βιάζουν έως και πνευματικά ανάπηρες γυναίκες, σφάζουν και φεύγοντας βάζουν φωτιά. «Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν», γράφει ο κ. Σταθάς υποστηρίζοντας ότι θα γίνονταν κι άλλα, αν δεν έφτανε η νύχτα. Κι έπειτα ξεκινά το ατελείωτο μοιρολόι που απαθανατίστηκε σε φωτογραφίες που έκαναν τον γύρο του κόσμου προκαλώντας βαθιά συγκίνηση και παγκόσμια κατακραυγή.

Παραφρόνησαν 

«Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παρεφρόνησαν μπροστά στη φρίκη που έζησαν. Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά», συνεχίζει.

Η μαρτυρία Ελβετού απεσταλμένου του Ερυθρού Σταυρού έκανε λόγο για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή, για την οποία αργότερα ο ποιητής της Ρωμιοσύνης έγραψε: «Εδώ είναι το πικρό το χώμα του Διστόμου/ ω, εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να προσέχεις/ Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου/ κι απ’ τη θυσία κι απ’ τη σκληρότητα του ανθρώπου/ Εδώ μια στήλη απλή μαρμάρινη όλη κι όλη. Με ονόματα σεμνά. Κι η δόξα τα ανεβαίνει λυγμό-λυγμό, σκαλί-σκαλί, μεγίστη σκάλα»...

Ο δικαστικός «γολγοθάς» των συγγενών των θυμάτων

Η ιστορική απόφαση του Αρείου Πάγου και η διαμάχη Γερμανίας - Ιταλίας

Επί 10 χρόνια παραμένει «στα χαρτιά» η ιστορικής σημασίας δικαστική απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου που το 2000 δικαίωσε αμετάκλητα τα 218 θύματα της ναζιστικής θηριωδίας στο Δίστομο, επιδικάζοντας σε συγγενείς τους αποζημιώσεις ύψους 11 δισ. δρχ. τότε, που σήμερα με τους τρέχοντες τόκους πρέπει να πλησιάζουν τα 100 εκατ. ευρώ, με δεδομένο ότι οι αγωγές υποβλήθηκαν το 1995.

Η ιστορία των «γερμανικών επανορθώσεων» που ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ μεταβλήθηκε σε μια ατέρμονη δικαστική περιπέτεια και μια επίπονη (ψυχικά και οικονομικά) δικαστική προσπάθεια δικαίωσης χιλιάδων θυμάτων και συγγενών τους από διάφορα μαρτυρικά χωριά της χώρας, κατάσταση για την οποία ευθύνεται ένα μέρος της δικαιοσύνης, αλλά και των κυβερνήσεων της τελευταίας 10ετίας.

Οι αγωγές της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας που υπέβαλε ο αείμνηστος Ιω. Σταμούλης έγιναν δεκτές από την Ολομέλεια ΑΠ που απέρριψε τους ισχυρισμούς του γερμανικού Δημοσίου ότι έχει κρατική ασυλία («ετεροδικία») και δεν μπορεί να δικαστεί στην Ελλάδα.

Ωστόσο, μέσα σε ενάμιση χρόνο, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) με οριακή πλειοψηφία (6-5) δέχθηκε την κρατική ασυλία του γερμανικού Δημοσίου, «μπλοκάροντας» όλες τις άλλες δίκες για τη δικαίωση των υπολοίπων θυμάτων, μολονότι και τα γερμανικά δικαστήρια (Πρωτοδικείο Καρλσρούης) είχαν αποφανθεί ότι είναι αναρμόδια να εκδικάσουν τέτοιες αγωγές.

Το γερμανικό Δημόσιο αρνήθηκε να εκτελέσει την αμετάκλητη απόφαση της Ολομέλειας ΑΠ υπέρ του Διστόμου και οι συγγενείς των θυμάτων επιχείρησαν να προχωρήσουν σε αναγκαστική εκτέλεση για κατάσχεση ακινήτων του γερμανικού Δημοσίου σε Αθήνα (Ινστιτούτο Γκαίτε, Γερμανική Σχολή, Αρχαιολογικό Ινστιτούτο), Θεσσαλονίκη. 

Κυβερνητικά «όχι»

Όλες, όμως, οι ελληνικές κυβερνήσεις διά των υπουργών Δικαιοσύνης αρνήθηκαν να δώσουν άδεια κατάσχεσης, επικαλούμενοι διάταξη που τους επιτρέπει να αρνηθούν, για να μη διαταραχθούν οι διεθνείς σχέσεις της χώρας.

Ακολούθησαν νέες αγωγές κατά της άρνησης των κυβερνήσεων που απορρίφθηκαν από την Ολομέλεια ΑΠ η οποία έκρινε συνταγματική τη διάταξη που δίνει προβάδισμα στις διεθνείς σχέσεις. Μετά την αποτυχία άλλων προσφυγών στο ΣτΕ και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (δεν δέχθηκε να εκτελέσει με βάση τη σύμβαση των Βρυξελλών), ο Ιω. Σταμούλης ζήτησε να εκτελέσει την απόφαση για το Δίστομο στην Ιταλία, κατάσχοντας εκεί ακίνητα της Γερμανίας.

Ο ιταλικός ΑΠ απέκρουσε την κρατική ασυλία του γερμανικού Δημοσίου για τόσο σοβαρά εγκλήματα σε βάρος άμαχου πληθυσμού, ενώ επέτρεψε και την εκτέλεση (για δικαστικά έξοδα) με κατάσχεση γερμανικού ακινήτου στη Φλωρεντία, κρίνοντας αντισυνταγματική την παρόμοια ιταλική διάταξη που επέτρεπε στην κυβέρνηση να αρνείται την εκτέλεση για λόγους διεθνών σχέσεων.

Η Γερμανία συμφώνησε με την Ιταλία να επιλύσουν τις διαφορές τους στο Δικαστήριο της Χάγης, καθώς ιταλικά δικαστήρια είχαν δεχθεί και αγωγές Ιταλών, ενώ λίγο πριν να ολοκληρωθεί η δικαίωση των Διστομιτών, μετά από συνεννόηση Μέρκελ - Μπερλουσκόνι εκδόθηκε «φωτογραφικό» ιταλικό διάταγμα που «πάγωσε» την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων σε βάρος της περιουσίας ξένου Δημοσίου...

ΠΗΓΗ : www.ethnos.gr

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι, σκληροί, απόλυτοι: Ανάμεσα στους 218 σφαγιασθέντες Διστομίτες από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στις 10 Ιουνίου 1944, επτά (7) ήταν μωρά κάτω του ενός έτους, σαράντα (40) ήταν παιδιά κάτω των 10 ετών και πενήντα έξι (56) κάτω των 17 ετών!!

2. Μετά τον πόλεμο και την ήττα των Γερμανών ο Διοικητής των Γερμανικών δυνάμεων, που διέπραξαν το πανανθρώπινο έγκλημα του Διστόμου, Χάνς Ζάμπελ συνελήφθη στο Παρίσι και εκδόθηκε από τις Γαλλικές αρχές στην Ελλάδα, όπου και προφυλακίστηκε. Ενώ όμως ήταν προφυλακισμένος και επρόκειτο να προσαχθεί σε δίκη ζητήθηκε από την Κυβέρνηση της τότε Δ. Γερμανίας και εστάλη σ' αυτή, όπου σύμφωνα με πληροφορίες παραμένει σήμερα ελεύθερος.