Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010

Bessie Smith - Η υπέρτατη τραγουδίστρια των μπλουζ

Από τον Γιάννη Πετρίδη
Δεν είναι και η καλύτερη ιδέα το να αναφέρει κάποιος ένα συγκεκριμένο όνομα ως αυτό που ξεχωρίζει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, και ειδικότερα στον χώρο της Τέχνης.

Η Bessie Smith όμως αποτελεί μια εξαίρεση και σίγουρα ξεχωρίζει από κάθε άλλη τραγουδίστρια που εμφανίστηκε σε αυτόν τον μουσικό χώρο, ανεξαρτήτως των προσωπικών προτιμήσεων του καθενός.

Η Bessie γεννήθηκε το 1894 στην Τσατανούγκα του Τενεσί και από 12 ετών τραγουδούσε με τα αδέλφια της στους δρόμους της πόλης μαζεύοντας νομίσματα από τους περαστικούς, που υπέκυπταν συνήθως στη γοητεία της ξεχωριστής, παιδικής τότε, φωνής της.

Ο αδελφός της Clarence, που είχε φύγει από το σπίτι τους και είχε πάει να δοκιμάσει την τύχη του ως μουσικού, επέστρεψε στην πόλη τους ως μέλος του συγκροτήματος των Moses Strokes, που έκαναν περιοδείες σε διάφορες αμερικανικές πόλεις, και είδε τη νεαρή αδελφή του να τραγουδά το 1912 σε κάποιο από τα πολλά κλαμπ της πόλης τους. Εντυπωσιάστηκε.

Τραγουδίστρια στην μπάντα των Moses Strokes ήταν η Ma Rainey, μια άλλη μαύρη ερμηνεύτρια των μπλουζ, η πρώτη μάλιστα γυναίκα που έγινε διάσημη από αυτό το είδος της μουσικής. Η Gertrude λέγεται ότι ήταν αυτή που έμαθε στη Smith να τραγουδά τα μπλουζ και το πώς να κινείται στη σκηνή.


Η δισκογραφία άνοιξε τις πόρτες της στα μπλουζ, μόλις το 1921, όταν.....μια τραγουδίστρια του μουσικού είδους που ονόμαζαν βοντβίλ, που ανθούσε εκείνη την εποχή, η Mamie Smith, ηχογράφησε το Crazy Blues και οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 100.000 αντίτυπα. Παρά τη συνωνυμία, δεν υπήρχε συγγένεια μεταξύ των δύο γυναικών, όπως δεν υπήρχε σχέση και στις φωνές τους. Η Mamie ήταν βέβαια η πρώτη Αφροαμερικανίδα που ερμήνευε μπλουζ, αλλά ο τρόπος ερμηνείας της ήταν ανάλαφρος και στο ύφος της ποπ τής εποχής.

Λίγο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1923, η Bessie Smith, που ήδη είχε στο ενεργητικό της τη συμμετοχή στο μιούζικαλ του Sidney Bechet How Come?, άρχισε να ηχογραφεί τα πρώτα από τα 156 συνολικά τραγούδια που ερμήνευσε για την τότε CBS μέχρι το 1931, που δεν ανανεώθηκε το συμβόλαιό της, και μέχρι τον θάνατό της στις 26 Σεπτεμβρίου του 1937, ηχογραφούσε για την Okeh, που σήμερα ανήκει και αυτή στον ίδιο όμιλο εταιρειών με τη CBS.

Λίγες μέρες μετά την πρώτη της ηχογράφηση, παντρεύεται τον Jack Gee, που εργαζόταν ως νυχτοφύλακας. Ο Jack στη συνέχεια θα γίνει και ο μάνατζέρ της.

Ο γάμος τους ήταν θυελλώδης, λόγω της αφοσίωσης της μαύρης τραγουδίστριας στις συναυλίες και τις ηχογραφήσεις της, ενώ, σε αντίθεση, ο Jack, παρά τον εντυπωσιασμό του από τον όγκο των χρημάτων που έφταναν στο ζευγάρι, προτιμούσε τις σχέσεις του με άλλες γυναίκες, αδιαφορώντας ακόμα για την ιδιαιτερότητα της σεξουαλικής συμπεριφοράς τής Bessie Smith, η οποία δεν ήταν αδιάφορη στο γυναικείο φύλο.

Οταν όμως η Bessie έμαθε τις σχέσεις του συζύγου της με την Gertrude Saunders, που ανήκε και αυτή στον καλλιτεχνικό χώρο, σταμάτησαν οι σχέσεις τους, παρότι ποτέ δεν πήραν διαζύγιο.

Η Bessie Smith ήταν η δημοφιλέστερη τραγουδίστρια στις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Τότε, αρχικά της έδωσαν τον τίτλο της βασίλισσας των μπλουζ και αργότερα αυτός ο τίτλος άλλαξε σε αυτοκράτειρα.

Μαζί με τον Louis Armstrong ήταν αυτοί που διαμόρφωσαν μια νέα γενιά τραγουδιστών, που εκείνη την εποχή είχαν για κύριο όχημα τη μουσική τζαζ.

Οι φίλοι των μπλουζ έχουν συνδυάσει το μουσικό αυτό είδος με την εικόνα ενός μαύρου κιθαρίστα που αποδίδει μόνος του ή με τη συνοδεία μπάντας τα τραγούδια του είδους.

Την εικόνα αυτή ήλθαν να αλλάξουν πολλές μαύρες τραγουδίστριες στη δεκαετία του 1920, παίζοντας πιάνο και τραγουδώντας με επιτυχία. Ονόματα όπως οι Ida Cox, Sippie Wallace, Ma Rainey, Alberta Hunter, Clara Smith έγραψαν τη δικιά τους ιστορία, αλλά καμία δεν είχε την επιτυχία της Bessie Smith.

Το 1929 θα κάνει την πρώτη, αλλά αποτυχημένη εμφάνισή της στο Μπρόντγουεϊ με το μιούζικαλ Pansy, που θα κατεβεί ύστερα από 3 μέρες. Το κοινό έμεινε ικανοποιημένο από την εμφάνισή της, αλλά το σόου ήταν σκέτη αποτυχία.

Λίγους μήνες αργότερα θα παίξει και στον κινηματογράφο, στην ταινία St. Louis Blues, που ήταν βασισμένη στο ομώνυμο τραγούδι που είχε ερμηνεύσει και η ίδια με επιτυχία το 1925. Μαζί της έπαιξε και ο Louis Armstrong.
Το 1931 η οικονομική ύφεση έχει αντίκτυπο και στην καριέρα της Smith· οι περιοδείες σταματούν και η εταιρεία της διακόπτει τη συνεργασία τους.

Για δύο χρόνια η μαύρη τραγουδίστρια δεν θα ηχογραφήσει τίποτα, το 1933 θα επιστρέψει συνεργαζόμενη με την εταιρεία Okeh, που ήταν αυτή που την είχε απορρίψει το 1923, όταν έστειλε το πρώτο της ντέμο.

Ανάμεσα στους μουσικούς που θα τη συνοδεύσουν σ' αυτές τις ηχογραφήσεις ήταν οι Jack Teagarden, Coleman Hawkins και Benny Goodman.

Αυτές οι ηχογραφήσεις ανάτρεψαν το αρνητικό κλίμα και οδήγησαν σε μια σταδιακή αποκατάσταση της φήμης της, οδηγώντας την ξανά στην επιτυχία.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1937 και ενώ επέστρεφε από ένα πετυχημένο σόου που έδωσε στο Μέμφις, το αυτοκίνητό της συγκρούστηκε με ένα μεγάλο φορτηγό και η βαριά τραυματισμένη Bessie δεν κατάφερε να επιζήσει, καταλήγοντας δέκα ώρες μετά τη σύγκρουση. Αργότερα είπαν ότι δεν μεταφέρθηκε εγκαίρως σε νοσοκομείο, γιατί αυτά φιλοξενούσαν μόνο λευκούς και αρνήθηκαν να της παράσχουν βοήθεια.

Η μέχρι τότε παρουσία της οδήγησε πολλές τραγουδίστριες στο να τη μιμηθούν. Η Billie Holiday ήταν μία από αυτές και ο ήχος της ήταν ένα κράμα της Bessie Smith και του Louis Armstrong. Ο γνωστός μουσικός παραγωγός John Hammond ήταν αυτός που βοήθησε την Bessie Smith να επιστρέψει στη δεκαετία του '30 και αυτός που συνεργάστηκε με την Billie Holiday στα πρώτα βήματα της καριέρας της, οδηγώντας τη σε μια πορεία που είχε αρκετά κοινά σημεία με αυτή της Bessie Smith.

Σημαντική ήταν η επιρροή της και στις μετέπειτα λευκές τραγουδίστριες που ασχολήθηκαν με τα μπλουζ, όπως η Janis Joplin που, όπως και η Bessie, ζούσε πραγματικά το περιεχόμενο των στίχων του κάθε τραγουδιού της σαν να ήταν αφήγηση από την προσωπική της ζωή.

Η σημαντική συνεισφορά της σε αρκετά διαφορετικά είδη τραγουδιού οδήγησε στη βράβευσή της στα επόμενα χρόνια από τους οργανισμούς που δημιουργήθηκαν για μουσικά είδη, όπως τα μπλουζ, η ροκ, η τζαζ, οι μεγάλες ορχήστρες, και τα Γκράμι.

Αρκετά βιβλία γράφτηκαν για τη ζωή της και ένα από τα πρώτα τραγούδια της, το Downhearted Blues έχει συμπεριληφθεί στη λίστα με τα τραγούδια που βοήθησαν στη δημιουργία του ροκ εν ρολ.

Στη δεκαετία του '70 κυκλοφόρησαν σε πέντε διπλούς δίσκους βινυλίου και τα 166 τραγούδια που ηχογράφησε για τις εταιρείες Columbia (CBS) και Okeh. Αυτοί οι δίσκοι επανεκδόθηκαν στη δεκαετία του '90 και σε cd, βοηθώντας τον ακροατή να διαπιστώσει τη συμβολή αυτής της γυναίκας στην εκτίμηση του κόσμου για ένα ξεχωριστό και αθάνατο, όπως αποδείχτηκε, μέχρι σήμερα είδος μουσικής.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου