Καλό μήνα...

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης, ή Οχτώβρης, ή Σποριάς ή Αη-Δημητριάτης είναι ο δέκατος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες.

Πήρε το όνομά του από το Λατινικό octo (οκτώ) και ήταν ο όγδοος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου.

Κατά το Αττικό ημερολόγιο ήταν ο τέταρτος μήνας και ονομαζόταν Πυανεψιών (14 Οκτωβρίου - 12 Νοεμβρίου) ονομασία που προέρχεται από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα. Ο Πυανεψιών παράγεται από τις πυάνους (κυάμους: κουκιά) + έψειν (έψω=ψήνω, βράζω).

Ιερά Πυανέψια: Κάθε χρόνο στις 7 Πυανεψιώνα (Οκτωβρίου), γιορτή του Απόλλωνα, οι Αθηναίοι έβραζαν κουκιά μαζί με άλλα όσπρια προσφέροντάς τα σε κοινή συνεστίαση ευχόμενοι καλή σπορά. Περιέφεραν ακόμα την Ειρεσειώνη δηλαδή ένα κλαδί ελιάς στολισμένο με μαλλί γεμάτο από καρπούς, τραγουδώντας:«Η Ειρεσειώνη σύκα φέρνει και παχιά ψωμιά και στα βάζα μέλι και λάδι και κρασί δυνατό...» (Πλούταρχος).

Για την Ελλάδα ο μήνας είναι συνδεδεμένος με το έπος του 1940, ενώ γενικότερα για τον λαό ο Οκτώβρης αποτελεί μήνα ορόσημο.

Είναι ο μήνας που ...αρχίζουν οι βροχές, αρχίζει η σπορά, η συγκομιδή των εσπεριδοειδών και της ελιάς, το άνοιγμα των βαρελιών του κρασιού την ημέρα της γιορτής του Αη-Δημήτρη.

Οι αγρότες ζούσαν (και ζουν) από χρονιά σε χρονιά, εξαρτημένοι από την κάθε φορά καλή ή κακή σοδειά, η οποία εξαρτάται από τις πρώτες βροχές του Οκτώβρη. Ακόμα και σήμερα γίνονται λιτανείες και παρακλήσεις στις εκκλησίες για βροχόπτωση.

Είναι ο μήνας που οι κτηνοτρόφοι, τσελιγκάδες και βοσκοί, με τις φαμίλιες τους, τα κοπάδια τους και ολόκληρο το νοικοκυριό τους φορτωμένο στα ζώα, αφήνοντας τα βουνά, θα κατέβουν στα χειμαδιά.

Ο Οκτώβριος, συνδέεται με τις αγροτικές και άλλες εποχικές ασχολίες από την αρχαιότητα. Η σύνδεση του μήνα με τον οίνο δικαιολογεί και την απεικόνισή του συχνά με τη μορφή του Βάκχου και των Σατύρων.

Στην αρχαία Αττική ο μήνας αυτός (Πυανοψιών) ήταν πλούσιος σε εορταστικές εκδηλώσεις, επειδή ο πληθυσμός της φρόντιζε να εξασφαλίζει στις γεωργικές εργασίες τη θεϊκή προστασία και κυρίως της θεάς Δήμητρας, αφού άρχιζε ο κύκλος της ετήσιας παραγωγής. Επίσης εορτάζονταν τα Οσχοφόρια, γιορτή του τρύγου και τα Θεσμοφόρια προς τιμήν των θεσμοφόρων θεών.

Ειδικότερα στην Ελευσίνα, προς τιμή της θεάς Δήμητρας, όλοι οι Έλληνες ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλουν τη δεκάτη της σοδειάς τους.

O Οκτώβριος αρχίζει την ίδια ημέρα του χρόνου με αυτή της πρωτοχρονιάς, εκτός από τα δίσεκτα έτη.

Συνηθισμένο επίσης κατά τον Οκτώβριο είναι και το «μικρό καλοκαιράκι» ή όπως αλλιώς το λένε, το «καλοκαιράκι του Αη-Δημητριού», όταν οι βροχές σταματάνε, το θερμόμετρο ανεβαίνει, οπότε οι άνθρωποι το θεωρούν ως ένα μικρό δεύτερο καλοκαίρι, ενώ δεν είναι ασυνήθιστο το να δούμε τα πρώτα χιόνια στις κορυφές των βουνών μας.