Ταραγμένος πλανήτης

Tου Παντελη Μπουκαλα 

Σε αναβρασμό ήταν τη χρονιά που λήγει ο πλανήτης, σε μια κλίμακα από τις διαδηλώσεις και τις καταλήψεις έως τις ένοπλες εξεγέρσεις. Δεν έχουν φυσικά το ίδιο πολιτικό περιεχόμενο ούτε την ίδια προϊστορία και αντοχή οι εξεγέρσεις αυτές. Ολες ωστόσο καγχάζουν μ’ εκείνο τον διαβόητο επιτάφιο αφορισμό που κήρυξε πρόωρα και ετσιθελικά το τέλος της Ιστορίας. Οσο κι αν το ψιλολογήσει πάντως κάποιος, μάλλον θα συμφωνήσει ότι είτε στον Πρώτο Κόσμο αναφερόμαστε είτε στον Δεύτερο ή τον Τρίτο (με τα μεταξύ τους όρια να γίνονται όλο και πιο ασαφή), οι εξεγέρσεις πυροδοτούνται παντού από μια ένδεια διπλού χαρακτήρα: φτώχεια που αφορά τα προς το ζην αφ’ ενός, τη δημοκρατία και την ελευθερία αφ’ ετέρου. 

Οι δύο αυτοί χαρακτήρες δεν συνυπάρχουν απλώς· χωρίς τον έναν, ο άλλος είναι ανυπόστατος. Δεν μας επιτρέπεται ως εκ τούτου, όσο σχηματικά κι αν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τα πράγματα, να διακρίνουμε «εξεγέρσεις βάσης» από τη μια και «εξεγέρσεις εποικοδομήματος» από την άλλη, σαν να ’ταν αντίρροπες. Ενιαίος παραμένει ο άνθρωπος και αχώριστες οι ανάγκες και οι επιθυμίες του. Οσο χορτασμένος κι αν είσαι, λ.χ., από τα πετροδολάρια που σου πετάει δίκην φιλοδωρήματος ο δεσπότης σου, αν ζεις σε στρατοπεδικό καθεστώς, μόνο ευτυχισμένος δεν μπορείς να νιώθεις, παρεκτός και............εξισώσεις την ανθρώπινη συνθήκη με τη συνθήκη των τετραπόδων. Και όσο ελεύθερος κι αν είσαι, ή αν πιστεύεις πως είσαι, στις υπό διαρκή συρρίκνωση αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες μας, δεν μπορείς να το χωνέψεις ότι πρέπει να λεηλατηθεί το εισόδημά του επειδή η μόνη κατ’ ουσίαν ελευθερία που πρέπει να υπάρχει άνευ περιορισμών είναι η ελευθερία της αγοράς, παναπεί της απληστίας. 

Η αποτελεσματικότητα των εξεγέρσεων εξαρτάται από πολλά. Αν αρκούσαν η μαζικότητα, η μαχητικότητα, η αντοχή στον χρόνο και το πάθος, το όνειρο των εξεγερμένων θα έπαιρνε σάρκα και οστά, ακόμα κι αν είχαν απέναντί τους βαριά οπλισμένους κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς, όπως στη Συρία. Αλλά «η Συρία δεν είναι το ίδιο με τη Λιβύη ούτε με την Αίγυπτο», ακούγεται να λέει ο δαίμων της διπλωματίας, των γεωπολιτικών συμφερόντων δηλαδή. Οπότε, για ν’ αλλάξει ο ρους της συριακής Ιστορίας πρέπει να πληθύνει το αίμα, μήπως ενδιαφερθούν οι φιλάνθρωποι του ΟΗΕ και οι επαγγελματίες εξαγωγείς δημοκρατίας. 

Στις δυτικές χώρες, δυστυχώς, η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών διαμαρτυριών αποδεικνύεται μικρή. Εκεί η πολιτική υποκαθίσταται όλο και περισσότερο από την οικονομία, από την αγορά δηλαδή, η οποία πολιτεύεται και άρχει φορώντας το δήθεν ατσαλάκωτο ένδυμα της τεχνοκρατίας και αδιαφορώντας παγερά για τη φωνή της κοινωνίας. Και γίνεται πια κάπως της μόδας να αντιμετωπίζονται οι εκλογές σαν κώλυμα στην «ομαλή ανάπτυξη». Αυτό μπορεί να απογοητεύσει τους πολίτες. Αλλά μπορεί και να τους πεισματώσει. 

kathimerini.gr