Βίλχεμ Ράϊχ - Μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα

Ο Βίλχεμ Ράιχ (Wilhelm Reich) γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου 1897 στη Γαλικία, μια περιοχή που τότε ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία.

Ο Ράιχ ήταν παιδί μιας οικογένειας γερμανόφωνων εύπορων αγροτών. Από τα έξι μέχρι τα δέκα του χρόνια ο πατέρας του τον εμπιστεύθηκε σ’ έναν παιδαγωγό. Αργότερα φοίτησε σε γερμανικό λύκειο, απ’ όπου και έλαβε το 1915 το πρώτο του δίπλωμα φυσικών επιστημών.

Από πολύ μικρή ηλικία είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες. Στα οχτώ του χρόνια έφτιαχνε συλλογές από φυτά και έντομα και μελετούσε τους τρόπους αναπαραγωγής τους.

Το 1918 γράφεται στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Κέρδιζε κάποια χρήματα κάνοντας ιδιαίτερα μαθήματα και ζούσε πολύ μετρημένα αποφεύγοντας τις κοσμικές συγκεντρώσεις.

Το 1920, ενώ ήταν ακόμα φοιτητής, έγινε δεκτός σαν μέλος στη Ψυχαναλυτική Εταιρεία της Βιέννης, που καθοδηγούσε τότε ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Οι στενές σχέσεις του με τον Φρόυντ και την ψυχανάλυση συνεχίστηκαν μέχρι το 1934.

Το 1922 ο Ράιχ άρχισε μια λαμπρή καριέρα σαν ψυχαναλυτής. Έγινε ένας από τους καλύτερους θεραπευτές της Βιέννης και υπήρξε πιθανόν ο λαμπρότερος ψυχαναλυτής της δεύτερης γενιάς, αυτής που διαδέχτηκε τους μεγάλους προκατόχους του σαν τον Φρόυντ, τον Φερέντσι, τον Άμπραχαμ κ. α.

Από εκεί κι έπειτα η ζωή του ακολούθησε μια …ταραχώδη πορεία, όπως άλλωστε ήταν και η προσωπικότητά του. Για τις θεωρίες του και τις ανακαλύψεις του διώχθηκε από τέσσερα ευρωπαϊκά κράτη και διαγράφηκε από το Κομουνιστικό κόμμα της Γερμανίας και της Δανίας, διότι θεωρήθηκε πράκτορας της Μόσχας, ενώ οι κομουνιστές τον θεώρησαν αντεπαναστάτη και πράκτορα της αστικής τάξης. Οι ψυχαναλυτές της εποχής του τον θεώρησαν αιρετικό και τον διέγραψαν από την Ψυχαναλυτική Ένωση.

Η αντίληψη που είχε για τα πράγματα και οι ανακαλύψεις του ήταν πολύ πλατιές και δεν μπόρεσαν να χωρέσουν στα “στενά καλούπια” της τότε επίσημης επιστήμης. Έτσι έφτασε στο σημείο να θεωρηθεί από πολλούς ως τρελός. Ήταν ένας από τους επιστήμονες που δυσφημήθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό και προκάλεσε μεγάλη επίθεση από διαφορετικά συμφέροντα και ομάδες ανθρώπων. Τα βιβλία του απαγορεύτηκαν στη Σοβιετική Ένωση και κάηκαν στη Γερμανία, ενώ στις Η.Π.Α. κατέστρεψαν όλες τις επιστημονικές του συσκευές, απαγόρευσαν οποιαδήποτε περαιτέρω εφαρμογή ανακαλύψεών του σε ανθρώπους και συνέχιση των ερευνών και πειραμάτων.

Από πολύ νωρίς αντιλήφθηκε ότι ίσως πέρα από τη λίμπιντο του Φρόυντ να κρύβεται μια πραγματική ενέργεια που διακατέχει τον άνθρωπο. 

Η βάση που στηρίζεται η θεωρία του Ράιχ για την ανθρώπινη παθολογία είναι ο 

παραλληλισμός του οργασμού με ένα είδος ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας που υπάρχει συσσωρευμένη στον άνθρωπο. Όταν υπάρχει ανικανότητα εκφόρτισης αυτής της ενέργειας (θωράκιση), τότε μπορεί να υπάρξουν σωματικές και ψυχολογικές ασθένειες. Ο Ράιχ παρατήρησε πως, όταν η θωράκιση αφαιρείται με τη θεραπευτική προσέγγιση, τότε αυτή η ενέργεια που υπάρχει στον οργανισμό, δεσμευμένη πριν στη θωράκιση, κινείται ελεύθερα και εμφανίζει έναν παλμό. 

Προεκτείνοντας τις παρατηρήσεις του σχετικά με τη θωράκιση στον κοινωνικό χώρο, διαπίστωσε ότι τα θωρακισμένα άτομα γίνονται απαθή, υποχωρητικά κι έχουν την ανάγκη της καθοδήγησης, και ακόμα διαμορφώνουν τυραννική συμπεριφορά, ακριβώς γιατί το βιοσύστημά τους είναι άκαμπτο.

Όταν ο Ράιχ μετακόμισε απ’ την Ευρώπη στη Σκανδιναβία και στην Αμερική, άφησε πίσω του μια σειρά από εξαγριωμένους ειδικούς σε κάθε πεδίο που εξερεύνησε, στην ψυχιατρική, την πολιτική, τη σεξολογία, τη βιολογία, τη μικροσκοπία και την έρευνα για τον καρκίνο. Όμως το ανήσυχο πνεύμα του τον έκανε να μη σταματήσει ποτέ να ερευνά και να αναρωτιέται. 

Από το 1931 μέχρι το 1941 δίδαξε στη “Νέα Σχολή Κοινωνικής Έρευνας” στη Νέα Υόρκη. Εκεί δεν άργησε να περιτριγυριστεί από πολλούς μαθητές, πάνω στους οποίους ο Ράιχ ασκούσε μια παράξενη γοητεία. Με έξοδα των μαθητών του ίδρυσε ένα εργαστήρι, έναν εκδοτικό οίκο και έβγαλε ένα περιοδικό που δημοσίευε τα σχετικά με τα πειράματά του.

Θέλοντας να επιβεβαιώσει την ανακάλυψή του, δηλαδή την ύπαρξη και τις εκδηλώσεις της υγείας ή της αρρώστιας από τον τρόπο που παλλόταν αυτή η ενέργεια μέσα στον οργανισμό, άρχισε να ερευνά τις μικρότερες μονάδες ζωής. Έτσι ανακάλυψε τα βιόντα. 

Αυτά είναι ενεργειακές κύστες, δηλαδή μεταβατικές μορφές από την άβια και έμβια ύλη. Η συνέχιση αυτής της έρευνας τον οδήγησε σε μια ενοποιητική ανακάλυψη: Μία δίχως μάζα, παλλόμενη ζωτική ενέργεια, την οποία ονόμασε οργόνη, επειδή την ανακάλυψε σε ζωντανούς οργανισμούς πριν ανακαλύψει ότι διαποτίζει επίσης τη γήινη ατμόσφαιρα.

Επίσης ανακάλυψε μια συσκευή που μπορούσε να συσσωρεύει την οργόνη. Τη δυνατότητα αυτής της συσκευής να συγκεντρώνει την οργόνη την απέδειξε με πολλά πειράματα και κανένα από αυτά δεν έχει αποδειχθεί λάθος μέχρι σήμερα. Τη συσκευή την ονόμασε οργονοθάλαμο και τη χρησιμοποίησε σε πειραματικές έρευνες για τη θεραπευτική αγωγή καρκινοπαθών και άλλων ασθενών, με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ο συσσωρευτής είναι ένας θάλαμος φτιαγμένος από στρώματα οργανικών και ανόργανων υλικών. Πειράματα με αυτόν παρουσιάζουν ανώμαλα αποτελέσματα. Μια ασυνήθιστη αύξηση της θερμοκρασίας μέσα στο συσσωρευτή, υποδεικνύει περιορισμούς στο δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής. Άσχετα αν η συγκεντρωμένη οργόνη μπορεί να δώσει λύση σε προβλήματα υγείας, ο συσσωρευτής προκαλεί ακόμη και σήμερα ανοικτά την κατεστημένη επιστήμη.

Στη συνέχεια άρχισε να διαπιστώνει ότι αυτή η ενέργεια που συγκέντρωνε ο οργονοθάλαμος, είχε κινητήρια δύναμη και τελικά κατάφερε να κινήσει ένα μοτέρ. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για την κίνηση αυτού του μοτέρ και μεταξύ άλλων υπάρχει και σχετικό φιλμ στο Μουσείο Βίλχελμ Ράιχ, στην κωμόπολη Ρέιντζλι της πολιτείας Μαίην.

Το 1942 ο Ράιχ και οι μαθητές του αγόρασαν μια εδαφική έκταση στην Πολιτεία Μαίην, κοντά στα καναδικά σύνορα. Βάφτισαν αυτή την έκταση “Όργονον”, και ο Ράιχ έφτιαξε εκεί ένα εργαστήρι όπου συνέχισε να δουλεύει ασταμάτητα μαζί με τους μαθητές του και να πραγματοποιεί πειράματα πάνω στην οργόνη.

Ο Ράιχ περιφερόταν μόνος του τη νύχτα και ατένιζε αυτόν τον πελώριο ωκεανό οργόνης (όπως τον ονόμαζε), σκεπτόμενος τους μακρινούς γαλαξίες. Η σκέψη του είχε πάρει μια μυστικιστική χροιά, και αυτό φαινόταν στα τελευταία βιβλία του, όπως “Ο θάνατος του Χριστού” , “Άκου ανθρωπάκο”, “Ο Αιθέρας, ο Θεός και ο διάβολος” κ.α.

Ο ζωή του Ράϊχ τελείωσε στη φυλακή στις 3 Νοεμβρίου του 1957, μετά από μια παρατεταμένη σύγκρουση με την Επιτροπή Τροφής και Φαρμάκων (FDA) των Η.Π.Α. Τα βιβλία και οι σημειώσεις του κάηκαν από ομοσπονδιακούς υπαλλήλους, επειδή η FDA είχε ξεσηκώσει ένα ζήτημα εναντίον της χρήσης για θεραπεία του συσσωρευτή οργόνης του. Η απόφαση που εξέδωσε το δικαστήριο των Η.Π.Α. ήταν : «Απαγορεύεται η ταχυδρόμηση μεταξύ πολιτειών βιβλίων που φέρουν τη λέξη οργόνη. Επιπλέον θα καούν σε κλιβάνους όλα τα βιβλία και οι εργασίες του Dr Reich, ενώ ο ίδιος καταδικάζεται σε φυλάκιση».

Ο Ράιχ έδωσε τη δική του απάντηση στην απόφαση του δικαστηρίου λέγοντας : Υπόθεση αρ. 1056, 19 Μαρτίου 1954, Περιφερειακό Δικαστήριο Ηνωμένων Πολιτειών, Πόρτλαντ Μέιν, Δικαστής John D. Kliford Jr: Δεν υπάρχουν αποδείξεις. Δεν υπάρχουν αυθεντίες κανενός είδους. Κανένας Πρόεδρος, Ακαδημία, Δικαστήριο, Κογκρέσο ή Γερουσία σ΄ αυτή τη γη δεν έχει τη γνώση ή τη δύναμη να αποφασίσει ποια θα είναι η γνώση του αύριο. Είναι άχρηστο να προσπαθείς να αποδείξεις κάτι που είναι άγνωστο σε κάποιον που είναι αδαής του αγνώστου, ή φοβάται την απειλητική δύναμή του. Μόνο οι παλιοί, καλοί κανόνες της μάθησης θα φέρουν τελικά την κατανόηση για τον εισβολέα της γήινης ύπαρξής μας. Αυτοί που δε γνωρίζουν τους δρόμους της μάθησης ας κάνουν στην άκρη, ενώ αυτοί που ξέρουν τι είναι γνώση, ας τρέξουν στο μονοπάτι προς το άγνωστο. Η Αναζήτηση της Γνώσης είναι Ανώτατη Ανθρώπινη Δραστηριότητα. Τίποτα άλλο παρά οι νόμοι της μάθησης δεν μπορούν να την ορίσουν».

Έτσι τελείωσε η ζωή ενός γνήσιου επιστήμονα που δε δίστασε να πάει κόντρα στο κατεστημένο και στα συμφέροντα της εποχής του, για να ανακαλύψει την αλήθεια πέρα από προκαταλήψεις και δογματισμούς. 

Ο Βίλχελμ Ράιχ ήταν ο πρώτος δυτικός επιστήμονας που κατάφερε να «ξαναανακαλύψει» και να τεκμηριώσει επιστημονικά την ύπαρξη αυτής της λεπτής ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας, που περιβάλει τα πάντα και που στην Ανατολή ήταν τόσο διαδεδομένη από τα αρχαία χρόνια, ως “Πράνα” στην Ινδία, και “Τσι” στην Κίνα. Οι ανακαλύψεις του άνοιξαν την πόρτα στην εμφάνιση νέων επιστημονικών κλάδων, όπως η Βιοτρονική ή Οργοτρονική.

Έργα – βιβλία του Ραϊχ που κυκλοφορούν στα ελληνικά είναι τα εξής : 

1 Ο Αιθέρας, ο Θεός και ο Διάβολος (εκδοτικοί οίκοι Πύλη και Αποσπερίτης) 

2. Άκου Ανθρωπάκο (εκδοτικοί οίκοι Πύλη και Αποσπερίτης)

3. Η Ανάλυση του Χαρακτήρα (εκδοτικοί οίκοι Καστανιώτη και Εγνατία)

4. Η Βιοηλεκτρική Θεωρία της Σεξουαλικότητας και του Άγχους (εκδόσεις Αποσπερίτης)

5. Η Βιοπάθεια του Καρκίνου (εκδόσεις Άκμων) 

6. Διαλεκτικός Υλισμός και Ψυχανάλυση (εκδοτικοί οίκοι Γραμμή και Ελεύθερος Τύπος) 

7. Η Δολοφονία του Χριστού (εκδοτικοί οίκοι Πύλη και Αποσπερίτης) 

8. Η Εισβολή της Σεξουαλικής Ηθικής (εκδοτικοί οίκοι Πύλη και Καστανιώτη) 

9. Το Ένστικτο του Θανάτου (εκδόσεις Καστανιώτη)

10. Ερωτισμός και Αυτοερωτισμός - 4 μελέτες πάνω στη σεξουαλικότητα (εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος)

11. Ο Θωρακισμένος Άνθρωπος (εκδόσεις Καστανιώτη)

12. Η Κοσμική Υπέρθεση (εκδόσεις Καστανιώτη)

13. Η Λειτουργία του Οργασμού (εκδόσεις Δίδυμοι)

14. Η Λειτουργία του Οργασμού (εκδόσεις Άνθρωπος – Μέτρο)

15. Η Λίμπιντο (εκδόσεις Πύλη) 

16. Η Μαζική Ψυχολογία του Φασισμού (εκδόσεις Μπουκουμάνη)

17. Ο Μαζοχιστικός Χαρακτήρας (εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος)

18. Το Ξεπέρασμα του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος (εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος)

19. Ορμή και Ηδονή (εκδόσεις Πύλη)

20. Τα Παιδιά του Μέλλοντος (εκδόσεις Αποσπερίτης)

21. Η Πάλη των Τάξεων και η Ψυχανάλυση (εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος)

22. Ο Παρορμητικός Χαρακτήρας (εκδόσεις Πύλη)

23. Οι Ρίζες της Σεξουαλικής Καταπίεσης (εκδόσεις. Ελεύθερος Τύπος και Χαρακίρι) 

24. Σεξουαλική Επανάσταση. (εκδοτικοί οίκοι Ράππα και Ολκός) 

25. Η Σεξουαλική Καταπίεση κατά τον Βίλχελμ Ράιχ, του Michel Cartier (εκδόσεις Νέος Παλμός)

26. Ο Συσσωρευτής Οργονοενέργειας - η Ιατρική και Επιστημονική του Χρήση (εκδόσεις Κοροντζή)

27. Ταξική Συνείδηση και Σεξουαλική Χειραφέτηση (εκδόσεις Διεθνής Βιβλιοθήκη)

28. Υπόθεση Αϊνστάιν (εκδόσεις Σπηλιώτη)

29. Ο Φρόιντ κι Εγώ (εκδόσεις Πύλη)

30. Χειρόγραφα Βιοφυσικής (εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος)

31. Χειρόγραφα Οργόνης - το πείραμα oranur (εκδόσεις Σπηλιώτη)

32. Ο Σεξουαλικός Αγώνας των Νέων (εκδόσεις Καστανιώτη)

33. Ψυχανάλυση στο Θέατρο. Επιστήμη και Τέχνη (Ερμηνεία του Πέερ Γκύντ). (εκδόσεις Πύλη)

34. Η καταγραφή μιας Φιλίας. Η Αλληλογραφία Βίλχελμ Ράιχ και Α. Σ. Νιλ (εκδόσεις Αποσπερίτης)