Ο τρομερός σεισμός των 8,9R από τα βάθη του Ειρηνικού Ωκεανού και το συνακόλουθο τσουνάμι έπληξαν την πιο προηγμένη ίσως τεχνολογικά χώρα του κόσμου, με τα πιο προηγμένα αντισεισμικά συστήματα και έναν εξαιρετικά πειθαρχημένο και εκπαιδευμένο λαό.
Το φυσικό φαινόμενο ήταν αναμενόμενο· το ιαπωνικό αρχιπέλαγος είναι από τις πιο σεισμογενείς ζώνες του πλανήτη. Η σφοδρότητα ίσως να ήταν απροσδόκητη. Αλλά τι σημαίνει απροσδόκητη; Μάλλον απευκταία ήταν. Μα έχουμε συνηθίσει, στον κοινό νου, να βαφτίζουμε απροσδόκητα τα απευκταία. Και να συγκλονιζόμαστε από την αδυναμία της τεχνολογίας και της επιστήμης να προστατέψουν το ανθρωπογενές περιβάλλον, τα έργα του πολιτισμού, όταν εκδηλωθούν οι φυσικές δυνάμεις. Τότε βγαίνουμε από την αυτάρεσκη πίστη μας στον παντοδύναμο επιστημονισμό, συγκλονισμένοι, και καταφεύγουμε στον κακοκρυμμένο αταβισμό: Η Φύση εκδικείται! Η Φύση ευθύς προσωποποιείται, αποκτά βούληση και ηθικούς χαρακτήρες, σαν άνθρωπος· και στη συγκεκριμένη περίπτωση, της καταστροφής, ενεργεί σαν «κακός» άνθρωπος, ή σαν μοχθηρός θεός, εξ ου και «θεομηνία». Μεμιάς, ο αγέρωχος επιστημονικός άνθρωπος, ο βέβαιος, ο διαρκώς εν προόδω, ο τεχνοεξοπλισμένος, επιστρέφει στη σκοτεινή κοιτίδα του προνεωτερικού εαυτού, αντιμέτωπος με την .....Κακή Μητέρα Φύση, τον οργισμένο Ουρανό, τον φουσκωμένο Ωκεανό, τον Εγκέλαδο, τον Αδη.
Ετσι τα βλέπουμε εμείς, και τα χάσκοντα μήντια τα δικά μας. Ο ιαπωνικός λαός ίσως τα βλέπει διαφορετικά. Η πειθαρχία και η στωικότητα που επιδεικνύει, σε αυτή και σε άλλες μεγάλες καταστροφές, φανερώνουν έναν πολιτισμό που ενσωματώνει τη βαθιά αποδοχή της φυσικής τάξης μαζί με μια ισχυρότατη ροπή να προσαρμόσει το δυσμενές φυσικό περιβάλλον. Η παράδοση του ζεν, αφενός· ο ιαπωνικός κήπος, αφετέρου. Το ζεν διδάσκει την πλεύση κατά τον ρου του ποταμού, την ανακάλυψη της αλήθειας, και όχι την εφεύρεσή της· βάζει τη σοφία πάνω από τη γνώση. Στον ιαπωνικό κήπο, από την άλλη, εκφράζεται μαζί με το ιδανικό του ζεν, η ακατάβλητη βούληση του ιαπωνικού λαού να σχεδιάσει, να φορμάρει, να παραγάγει: Το μπονσάι καθοδηγείται επίμονα προς μια ιδανική κατάσταση ηρεμίας, γαλήνια φόρμα, προς τον ιδανικό κήπο, κατασκευασμένο σαν να είναι φυσικός, αχειροποίητος. Η Ιαπωνία συμβιώνει με τη Φύση, αλλά και προσπαθεί διαρκώς να τη φορμάρει κατά το μέτρο των αναγκών και των δοξασιών της.
Ετσι και το ιαπωνικό αρχιπέλαγος: πάνω στα ρήγματα του Ειρηνικού, αποκομμένο, χωρίς πρώτες ύλες, χωρίς ενεργειακούς πόρους, τόπος σκληρός αλλά και σπάνιος. Πάνω σε αυτά τα νησιά οικοδομήθηκε ένας πολιτισμός ακρίβειας, κομψότητας, τελειότητας, στυλιζαρίσματος, απολυτότητας· από σκληρούς πολεμιστές, σαμουράι που συνθέτουν χαϊκού, τεχνολόγους που υπερβαίνουν το πρωτότυπο, τεχνοκράτες που αυτοκτονούν για λόγους τιμής. Ενας κόσμος στο όριο: μεταξύ σπάνεως και αφθονίας, βίας και κομψότητας, κυριαρχίας και αφανισμού, παράδοσης και μοντερνισμού. Αυτός ο κόσμος επλήγη, αυτός ο κόσμος θα συνεχιστεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου