Γοργοπόταμος - Ορόσημο της Εθνικής Αντίστασης

Κορυφαίο γεγονός κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής, αποτελεί η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου.

Ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, που προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο Ελληνικό λαό.

To Συμμαχικό Αρχηγείο Μέσης Ανατολής, αποφασίζει ένα εντυπωσιακό σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ελλάδα, με σκοπό την καθυστέρηση αποστολής εφοδίων των Γερμανών στην Αφρική.

 Έτσι την 29η Σεπτεμβρίου 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Ανάμεσά τους ήταν ο Ελλαδίτης Θεμιστοκλής Μαρίνος κι ένας Κύπριος με το κωδικό όνομα «Γιάννης». Σκοπός τους, να έλθουν σε επαφή με Έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλινγκ», που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο.

Το σχέδιο συνίστατο στην ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες Παπαδιάς, Ασωπού ή Γοργοποτάμου (και οι τρεις βρίσκονται στον ορεινό όγκο του Μπράλλου), πάνω από τις οποίες διερχόταν.....η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Αθηνών. 

Οι γέφυρες αυτές, αποτελούσαν δίοδο προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας και η αχρήστευση κάποιας από αυτές θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασμού των Γερμανών στη Βόρειο Αφρική. 

Τις επόμενες μέρες ο Μάιερς με τον λοχαγό Χάμσον κατόπτευσαν και τις τρεις γέφυρες και έκριναν ότι η γέφυρα του Γεργοποτάμου ήταν ο ευκολότερος στόχος. Έπρεπε, όμως, να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων για να έχει επιτυχία η όλη επιχείρηση.

Ο Μάιερς την 19η Νοεμβρίου συναντήθηκε με τον αρχηγό του ΕΔΕΣ Ναπολέοντα Ζέρβα και την επομένη με τον αρχηγό του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτη στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας. Συμφώνησαν ότι το σαμποτάζ θα γινόταν στη γέφυρα του Γοργοποτάμου, 

Τρεις μέρες αργότερα έγινε η κατόπτευση του χώρου από κοινή ομάδα ανταρτών και καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο. Η επιχείρηση ορίστηκε για τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου.

Η γέφυρα του Γοργοπόταμου φυλασσόταν από 100 Ιταλούς και 5 Γερμανούς στρατιώτες. Η φρουρά διέθετε βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή της απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια. 

Στην επιχείρηση αποφασίστηκε να λάβουν μέρος 150 άνδρες του ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη, 60 άνδρες του ΕΔΕΣ υπό τον Ν. Ζέρβα και η 12μελής ομάδα Άγγλων σαμποτέρ με επικεφαλής τους Έντυ Μάγιερ και Κρις Γουντχάουζ.

Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. 

Όλα κυλούσαν σύμφωνα με το σχέδιο και στη 1:30 το πρωί της 26ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 η ανατίναξη ενός δεύτερου, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας.

Στις 4:30 το πρωί και ο τελευταίος αντάρτης είχε αποχωρήσει από την περιοχή του σαμποτάζ. 

Στη σύντομη μάχη που δόθηκε με την Ιταλική φρουρά της γέφυρας, σκοτώθηκαν 25 στρατιώτες, ενώ από τους άνδρες που έφεραν σε πέρας την «Επιχείρηση Χάρλινγκ» τραυματίστηκαν μόνο τέσσερις.

Οι Ιταλοί όμως, σε αντίποινα, συνέλαβαν και εκτέλεσαν 16 πολίτες από την Υπάτη.

Στις 29.11.1964 η κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, αποφασίζει να γιορτάσει με επισημότητα την επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου. 

Η γιορταστική αυτή εκδήλωση, στην οποία συμμετείχαν περίπου 20.000 άνθρωποι, αλλά και εκπρόσωποι της κυβέρνησης (Μιχ. Παπακωνσταντίνου, υφυπουργός Εθν. Άμυνας), της Βουλής (ο αντιπρόεδρος Ε. Μπακλατζής), όλων των κομμάτων, αντιστασιακών οργανώσεων, καθώς και οι τοπικές αρχές, εξελίχθηκε σε τραγωδία, όταν εξερράγη μια νάρκη, που σκόρπισε τον θάνατο με 13 νεκρούς και πάνω από 80 τραυματίες.

 

Η έκρηξη σημειώθηκε στη 1.30 το μεσημέρι, όταν είχαν αρχίσει να δημιουργούνται επεισόδια επειδή η Χωροφυλακή δεν άφηνε να καταθέσουν στεφάνια αντιστασιακοί που δεν περιλαμβάνονταν στο επίσημο πρόγραμμα. Η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη και οι επίσημοι αποχωρούσαν όταν έγινε η έκρηξη μιας νάρκης «κατά προσωπικού», η οποία ποτέ δεν διαλευκάνθηκε πως και γιατί βρέθηκε στο σημείο αυτό (αν και κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής η περιοχή ήταν ναρκοθετημένη, πλην όμως το ναρκοπέδιο είχε αρθεί μερικά χρόνια πριν από το τραγικό αυτό γεγονός).

Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, αποτελεί ορόσημο της Εθνικής Αντίστασης και απέδειξε κάτι πολύ σπουδαιότερο πέρα από τον ηρωισμό των συμμετεχόντων στην όλη επιχείρηση. 

Απέδειξε ότι οι Έλληνες ενωμένοι, με ένα κοινό σκοπό, κατορθώνουν όλα όσα άλλοι θεωρούν ως ακατόρθωτα.

Συντάκτης:RedFox