Το Όραμα στην Εποχή της Κρίσης

Tης Ριτσας Μασουρα

Οι Ελληνες, έχοντας ενστερνιστεί τη διαδεδομένη άποψη ότι είμαστε ο ομφαλός της γης, σπανίως παρακολουθούμε όσα συμβαίνουν έξω από την αυλή μας, θεωρώντας ότι είμαστε ο μοναδικός λαός που μονίμως καταδυναστεύεται από αόρατους εξουσιαστές.

Ο ρεαλισμός επερίσσευσε σε τούτη τη χώρα, αλλά κάπως έτσι διατηρούμε την ψυχραιμία και το χιούμορ μας. Γιατί, αν αίφνης αποφασίσουμε να εγκαταλείψουμε το προστατευτικό κουκούλι του δικού μας μύθου και αντικρίσουμε τα όσα διαδραματίζονται αυτόν τον καιρό στην Ευρώπη, θα χάσουμε και την ψυχραιμία και το χιούμορ μας.

Στη Γαλλία, το νομοσχέδιο για το συνταξιοδοτικό προκαλεί θύελλα αντιδράσεων. Η μεσαία τάξη δυσανασχετεί, κατακλύζει τους δρόμους. Δεν αντιτίθεται στις μεταρρυθμίσεις. Αντιτίθεται στην υπέρ της άρχουσας τάξης αναδιανομή του πλούτου. Η αγωνία της διολίσθησης στα όρια της φτώχειας συσπειρώνει. Η νεολαία δίνει το δικό της παρόν. Φοβάται για το δικό της μέλλον. Τρέμει τη λερναία ύδρα της ανεργίας. Ο Μάης του '68 γίνεται ξανά δρομοδείχτης, αυτή τη φορά αντίστροφα, με γνώμονα τα κεκτημένα.

Στη Βρετανία τα πράγματα είναι χειρότερα. Οι δημόσιες δαπάνες είναι εκτός ελέγχου και η χώρα αντιμετωπίζει ρεκόρ χρεών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η νέα...κυβέρνηση τρώει με μοναδική βουλιμία το λίπος του δημόσιου τομέα, ετοιμάζεται να απολύσει χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους, περικόπτει κατά πολύ τις αμυντικές δαπάνες και περιορίζει το κράτος πρόνοιας. Το κράτος πρόνοιας που ξεκίνησε μεταπολεμικά από τη Βρετανία και τώρα εκτίθεται στο κέντρο της Τραφάλγκαρ Σκουέαρ γυμνό, έτοιμο να υποστεί τον ταπεινωτικό εξευτελισμό του θανάτου διά λιθοβολισμού.

Πολύ πιο θαμπή είναι η εικόνα στην Ιρλανδία, στην Ισπανία, την Πορτογαλία. Οσα αφειδώς το κράτος έδωσε προς τον πολίτη, στο πλαίσιο της κοινωνικής δικαιοσύνης, ζητούνται πίσω, στο πλαίσιο της φυγής από την ύφεση και στο όνομα μιας ανάπτυξης που δεν φαίνεται από πουθενά!

Η οικονομική κρίση του 2008 ανέτρεψε τα δεδομένα ζωής. Η μείωση των δαπανών και οι περικοπές προβάλλουν πλέον ως θέσφατο, καθώς συνοδεύονται από απειλές χρεοκοπίας. Η διάχυση του φόβου είναι εδώ. Η Ευρώπη, υπό το άγος της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της, ενισχύει το μοντέλο της ατομιστικής κοινωνίας, για το οποίο γράφουμε συνεχώς από το 2000 και μετά, αλλά που σήμερα πια αποκτά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ομως, ο πολίτης δεν είναι προϊόν προς κατανάλωση. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες χρειάζονται ένα μεγάλο όραμα για να πορευτούν, όπου ο αυθεντικός άνθρωπος και όχι το προϊόν-άνθρωπος θα αποτελεί τον πυρήνα του. Κι είναι αυτές οι κοινωνίες που οφείλουν να απαιτήσουν από τις ηγεσίες τη δημιουργία οράματος που θα τις βοηθήσει να ξεπεράσουν, αν μη τι άλλο, ομαλά την Εποχή των Συμπληγάδων. Δίχως αυτήν την προοπτική, η Ευρώπη είναι καταδικασμένη να επιβιώνει στοιχειωδώς, σε καθεστώς διαρκούς ύφεσης, με λαούς σε κατάθλιψη, οδεύοντας ίσως προς την οριστική αναίρεσή της. Ποιοι, όμως, και υπό την κάλυψη ποιων συμφερόντων θα προσυπογράψουν μια τέτοια εξέλιξη;