Καλό μήνα....

Ο Μάϊος ή Μάης είναι ο 5ος μήνας του χρόνου, που αντιστοιχεί με τον αρχαίο Αττικό μήνα Θαργηλιώνα (19 Μαΐου - 17 Ιουνίου), τον οποίο εόρταζαν με τα περίφημα Ανθεοφόρια. Ήταν αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και στην κόρη της Περσεφόνη, που κατά τον μήνα αυτό βγαίνει από τον Άδη κι έρχεται στη γη. Άλλο όνομά του είναι Καλομηνάς, Λούλουδος ή Τριανταφυλλιάς.

Πήρε το όνομά του από τη ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια). Το όνομα Μάγια προήλθε από την ελληνική λέξη Μαία (που σημαίνει τροφός και μητέρα), τη μητέρα του Ερμή, που ήταν προσωποποίηση της γόνιμης Μάνας-Γης. Επειδή συνηχεί με τη λέξη μαγεία, θεωρείται μήνας ευνοϊκός γι' αυτήν.

Η φυσιογνωμία του Μάη στη λαϊκή αντίληψη είναι δίσημη. Συνυπάρχει σ' αυτήν το καλό και το κακό, η αναγέννηση και ο θάνατος. Αργότερα, η αρχική αυτή έννοια χάθηκε και τα έθιμα επιβίωσαν απλώς ως λαϊκές γιορτές, από τις ελάχιστες χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο που έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας με εκδηλώσεις που απαντώνται στον λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών.

Κατά την αρχαιότητα το μήνα Μάιο τελούνταν…τα Ανθεστήρια ή «αρχαιότερα Διονύσια», που ήταν η γιορτή των λουλουδιών, καθόσον ανασταινόταν ο «σκοτωμένος» Ευάνθης (επίθετο του Διονύσου). Ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων. Με μεγαλοπρέπεια βάδιζαν προς τα ιερά πομπές με κανηφόρες, που έφερναν άνθη. Τα Ανθεστήρια διαδόθηκαν και πήραν πανελλήνια μορφή. 

Επίσης τελούνταν τα Ιερά Θαργήλια. Τότε πρόσφεραν τις απαρχές του θερισμού των δημητριακών στη Δήμητρα. Δρώμενο των Θαργηλίων ήταν το μαστίγωμα της βουλίμου: πείνας. Στα Θαργήλια, σχημάτιζαν μια λατρευτική πομπή προς τιμή του Ήλιου και των Ωρών (Εποχών), που συντελούσαν στην ωρίμανση των καρπών. Στην πομπή περιέφεραν ένα πράσινο κλαδί που μόλις είχε αποκτήσει φύλλα. Το τύλιγαν με ταινίες και κρεμούσαν σε αυτό σύκα, διάφορα ψωμάκια και μικρά φλασκιά γεμάτα κρασί, λάδι και μέλι. Το κλαδί στο τέλος της γιορτής τοποθετείτο στις θύρες των ναών και των σπιτιών, όπου έμενε μέχρι να ξεραθεί για να καεί, για να αντικατασταθεί την επόμενη χρονιά από ένα νέο. Τα Θαργήλια ήταν αγροτική γιορτή. Γινόταν προσφορά των πρώτων καρπών της νέας συγκομιδής στους θεούς, με σκοπό ο άνθρωπος να ευχαριστήσει το θείο για όσα του πρόσφερε και να εξασφαλίσει τη συνέχιση της εύνοιάς του.

Στους ρωμαϊκούς χρόνους το μήνα Μάιο, γιόρταζαν τα «Λεμούρια» μια γιορτή προς τιμή των νεκρών. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι παρίσταναν τον Μάιο σαν έναν άνδρα μεσήλικα ντυμένο με χιτώνα και φαρδιά μανίκια έχοντας στο κεφάλι του καλάθι με λουλούδια, ενώ στα πόδια του ένα παγώνι είχε ανοίξει τη μεγάλη του ουρά. 

Στα βυζαντινά χρόνια στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιούσαν ειδική τελετή στο Στάδιο της πόλης, με την παρουσία του αυτοκράτορα, στη διάρκεια της οποίας ο λαός υποδεχόταν με ύμνους τον ερχομό της άνοιξης.

Έθιμα του Μάη 

Το Μαγιάτικο στεφάνι ή μαγιοστέφανο : Το έθιμο της Πρωτομαγιάς να στολίζουμε τις πόρτες των σπιτιών με στεφάνια λουλουδιών έρχεται από τα πολύ παλιά χρόνια και τότε συμβόλιζε την υποδοχή της δύναμης της φύσης στο σπιτικό. Στο στεφάνι, σε κάποια μέρη της Ελλάδας, εκτός από λουλούδια, βάζουν και ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το στεφάνι καίγεται στις φωτιές του Αϊ - Γιαννιού του Θεριστή.

Το αμίλητο νερό : Μια δοξασία σχετική με το Μάη αναφέρεται στο πρωινό νερό και την πρωινή του δροσιά που έχει εξαγνιστική και ανανεωτική δύναμη. Έτσι λοιπόν τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και παίρνοντας μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή, πήγαιναν σε ένα πηγάδι με τη στάμνα, έπαιρναν νερό και το πήγαιναν στο σπίτι τους χωρίς να μιλούν και στη συνέχεια με το νερό αυτό πλένονταν όλα τα άτομα της οικογένειας.

Μαγιόξυλο : Σε χωριά της Κέρκυρας, οι κάτοικοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού, ο οποίος είναι σκεπασμένος με κίτρινες μαργαρίτες και γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά. Με το μαγιόξυλο αυτό, οι νέοι άντρες ντυμένοι με κάτασπρα παντελόνια και πουκάμισα και κόκκινα μαντήλια στο λαιμό, βγαίνουν στους δρόμους και τραγουδούν τον Μάη.

Μαγιόπουλο : Η ανάσταση του Μαγιόπουλου (που το ονομάζουν ακόμα Φουσκοδένδρι ή Ζαφείρη), είναι ένας έφηβος στολισμένος με λουλούδια που παριστάνει στους αγρούς τον πεθαμένο δήθεν Διόνυσο. Χορός από προσωπιδοφόρους τον συνοδεύει τραγουδώντας. Οι κόρες του χωριού, οι «Ευανθίες» (ως μυροφόρες), του τραγουδούσαν τον «Κομμό» (το θρήνο και τον οδυρμό), όσο να αναστηθεί και μαζί με αυτόν όλη η φύση. 

Το πήδημα της φωτιάς : Παραμονή Πρωτομαγιάς, νέοι και γυναίκες μεγάλης ηλικίας μαζεύονται μόλις δύσει ο ήλιος και ανάβουν φωτιές με ξερά κλαδιά που έχουν συγκεντρώσει αρκετές μέρες πριν. Όσο η φωτιά είναι αναμμένη οι γυναίκες χορεύουν κυκλικούς χορούς γύρω από τη φωτιά και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια για την Πρωτομαγιά (Το Μάη που σήμερα προβάλλει στη γη…) 

Το έθιμο του Κλήδωνα : Την παραμονή της πρωτομαγιάς τα κορίτσια του χωριού, μαζεύουν κλήδωνα (είδος λουλουδιού) και άλλα λουλούδια και τα βάζουν μέσα σε μια στάμνα. Στη συνέχεια, κάνουν το γύρο του χωριού κρατώντας την και τραγουδώντας. Μαζεύονται μετά στην πλατεία του χωριού και χορεύουν γύρω από την καλύβα, την οποία έφτιαξαν την ίδια ημέρα τα αγόρια του χωριού. Όταν τελειώσουν το χορό, κρύβουν τη στάμνα με τα λουλούδια από τα αγόρια και εκείνα ψάχνουν να τη βρουν. 

Τα Αναστενάρια : Τελούνται στις 21 Μαΐου την ημέρα της γιορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Μακεδονία, όπου οι «Αναστενάρηδες» κάνουν πυροβασία κρατώντας την εικόνα των Αγίων.