Κρατουμενοι και κοινωνική επανένταξη

Από τον ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΟΥΣΗ

Ενα κλάμα που δεν ξέρει

γιατί κλαίει.

Ολυμπία Καράγιωργα, Χειμώνας στη Λέρο

Για να διαμορφώσεις προϋποθέσεις αποτελεσματικής σωφρονιστικής πολιτικής, χρειάζεσαι σύγχρονη νομοθεσία, τεχνολογική/κτηριακή υποδομή, εξειδικευμένο προσωπικό και ανοιχτόκαρδες αντιλήψεις για το ποιόν και τη μοίρα των κρατουμένων και αποφυλακιζομένων. Και κυρίως ανθρώπινο ενδιαφέρον για το τι συμβαίνει «εντός των τειχών».

ΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΟΙ όροι είναι πολλοί. Βελτίωση, επανακοινωνικοποίηση, αποκατάσταση, επανένταξη αλλά, ως γνωστόν, το άτομο δεν αλλάζει, αν δεν αλλάζει ταυτόχρονα και το περιβάλλον του.

ΤΟ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» του κάθε κρατούμενου είμαστε και εμείς (ο καθένας ξεχωριστά και η κοινωνία ως σύνολο). Εμείς, που συχνά -φοβισμένοι και ανασφαλείς- θέτουμε τα δικαιώματα των έγκλειστων υπό επανέλεγχο.

Ο ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ, όχι μόνο δεν πρέπει να στερείται τα δικαιώματά του, αλλά πρέπει να του αναγνωρισθεί το κοινωνικό δικαίωμα στην επανένταξη ως κρίσιμο στοιχείο της........λειτουργικής (επαν)ενσωμάτωσής του στο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι. Η μεταγενέστερη συμμετοχή στην κοινωνική/δημόσια ζωή προϋποθέτει ενεργητική λειτουργία του δικαιώματος στην επανένταξη μέσα στη φυλακή. Θυμίζω ότι «αποκαθιστούμε» τον άνθρωπο και τις σχέσεις του και όχι την ίδια τη φυλακή ή την τιμωρία.

ΠΡΕΠΕΙ να συμφωνήσουμε σε ορισμένα αυτονόητα:

1) Η κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων ως προσωπική διαδρομή δεν ταυτίζεται με την αποφυλάκιση.

2) Η κοινωνική επανένταξη ως θεσμική διαδικασία δεν είναι φιλανθρωπία, αλλά υποχρέωση του κοινωνικού κράτους και αυθεντική έκφραση της αλληλεγγύης της κοινωνίας των πολιτών.

3) Η κοινωνική επανένταξη ως μετασωφρονιστική μέριμνα προϋποθέτει λειτουργία δημοσίων δομών (εντός και εκτός της φυλακής).

4) Η κοινωνική επανένταξη ως δεύτερη ευκαιρία στην εποχή της διακινδύνευσης και των αποκλεισμών δεν μπορεί να πετύχει εάν δεν πιστεύουμε ότι όλοι (χωρίς διακρίσεις και στερεότυπα) έχουν το δικαίωμα να επιστρέψουν κοντά μας.

5) Η κοινωνική επανένταξη ως αντεγκληματική προοπτική συνιστά την προσφορότερη πολιτική πρόληψης, καθώς σπάει το φαύλο κύκλο ή τον κρίσιμο κρίκο της αέναης υποτροπής και καταστολής.

ΠΡΕΠΕΙ, συνεπώς, το δικαίωμα στην επανένταξη να ενταχθεί στα δικαιώματα του ανθρώπου· στο πλαίσιο της δυνατότητας αυτοκαθορισμού και αυτοδιάθεσης του δυνάμει ελεύθερου ανθρώπου. Αυτή ας είναι η πρώτη κοινή παραδοχή στο δύσκολο διάλογο που (ελπίζω ότι) θα ακολουθήσει μετά την κατάθεση του νέου σχεδίου Σωφρονιστικού Κώδικα.

ΥΓ.: Μέσα σε συνθήκες οικονομικο-κοινωνικής κρίσης, η εξαιρετική δουλειά της Διακομματικής Επιτροπής για τις συνθήκες κράτησης (πρόεδρος Δ. Λιντζέρης), η ανοικτή αντίληψη του υπουργού Δικαιοσύνης, η αγωνιστικότητα ης Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα αρκούν για να πείσουν ότι οι κρατούμενοι είναι συνάνθρωποί μας;

enet.gr