Μία επέτειος 2500 ετών

Αν κάποιος ρωτήσει τι έγινε το 490 π.Χ. οι απαντήσεις των περισσότερων θα αφορούν στον ημεροδρόμο στρατιώτη Φειδιππίδη, που σε συνέχεια της νίκης των Αθηναίων στη Μάχη του Μαραθώνα μετέφερε, τρέχοντας από το Μαραθώνα στην Αθήνα, το μήνυμα της νίκης του Μιλτιάδη και ξεψύχησε ψιθυρίζοντας «Νενικήκαμεν».

Προς τιμήν του άθλου του δρομέα-στρατιώτη και του θρύλου του, που αποτέλεσε την αφορμή για να γεννηθεί το αγώνισμα του Μαραθωνίου Δρόμου και για τον εορτασμό της επετείου των 2.500 χρόνων από τη Μάχη του Μαραθώνα, πραγματοποιείται σήμερα, υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ ο 28ος Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών, αφιερωμένος και πάλι στον πρωταθλητή, τον Βαλκανιονίκη, τον γιατρό, τον Ειρηνιστή, που συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο με τη ζωή και το θάνατο του, Γρηγόρη Λαμπράκη.

Ο Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας έχει θεσμοθετηθεί να διεξάγεται κάθε δεύτερη Κυριακή του Νοεμβρίου, με μοναδική εξαίρεση τη φετινή χρονιά, στη λεγόμενη Κλασσική Μαραθώνια Διαδρομή των 42.195 μ., με τη συμμετοχή δρομέων από όλο τον κόσμο. Δεν είναι μόνο ένα αθλητικό γεγονός διεθνούς εμβέλειας, ένας δύσκολος αγώνας δρόμου για λίγους, μια σκληρή διαδρομή. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας είναι η γέφυρα που ενώνει το θρύλο με την ιστορία και αναδεικνύει τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης και ψυχής. Αποτελεί μια δεξαμενή αξιών, κοινωνικής συνείδησης, περιβαλλοντικής ευαισθησίας, φιλίας και αλληλεγγύης.

Για τον επετειακό 28ο Κλασικό Μαραθώνιο Αθηνών, υποβλήθηκαν περίπου 100.000 αιτήσεις συμμετοχής, εκ των οποίων τελικά θα συμμετάσχουν 12.000 δρομείς στον Μαραθώνιο, 4.000 δρομείς στο δρόμο των 5.000 μ. και 5.000 δρομείς στο δρόμο των 10.000 μ., που γίνονται παράλληλα.

Χθες το πρωί πραγματοποιήθηκε η αφή της φλόγας του Μαραθωνίου μπροστά από τον Τύμβο των Μαραθωνομάχων. Παρόντες στην τελετή ανάμματος του βωμού ...

ήταν και οι εκπρόσωποι από 20 χώρες - Αλγερία, Αυστρία, Βέλγιο, Βραζιλία, Καναδάς, Κύπρος, Εκουαδόρ, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Νότια Κορέα, Σερβία, Σουηδία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και Ελλάδα - που συμμετέχουν στον 43ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στρατιωτικού Μαραθωνίου, που διεξάγεται σήμερα στην κλασική διαδρομή ταυτόχρονα με το πανελλήνιο πρωτάθλημα και τον 28ο Κλασικό Μαραθώνιο Αθηνών.

Τα 42.195 μέτρα δεν είναι εύκολη απόσταση τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες.

Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο φύλων είναι, ότι οι γυναίκες έπρεπε να καταβάλουν έναν επιπλέον μαραθώνιο στον ήδη υπάρχοντα, για να μπορέσουν να ενταχθούν και να συμμετάσχουν σε ένα κατεξοχήν αντρικό αγώνισμα.

Και όπως σε όλους τους μύθους, είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς την πραγματικότητα από το θρύλο.

Το 1896 στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν έλαβε μυθικές διαστάσεις μόνον ο Σπύρος Λούης – ο οποίος επιβεβαίωσε τις Ελληνικές προσδοκίες τερματίζοντας νικηφόρα στο μαραθώνιο δρόμο - αλλά πληθώρα πρωταγωνιστών των ημερών εκείνων. Ανάμεσα τους μια γυναίκα την οποία όλοι αποκαλούν Μελπομένη. Η Μελπομένη αποτέλεσε μοναδική εξαίρεση όσον αφορά στη γυναικεία συμμετοχή στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, αν και τότε δεν καταγράφηκε επίσημα. Το πραγματικό της όνομα ήταν Σταματία Ρεβίθη. Αθηναϊκή εφημερίδα της εποχής αναφέρει ότι οκτώ ημέρες πριν την τέλεση του Μαραθωνίου δρόμου, η γυναίκα αυτή υπό την επίβλεψη του Δημάρχου Μαραθώνα έτρεξε την απόσταση αυτή σε 5ώρες και 30 λεπτά.

Σίγουρα η ίδια τότε δεν θα μπορούσε να σκεφθεί ότι θα αποτελέσει σύμβολο του κουράγιου και της αποφασιστικότητας, ότι ο χρόνος της θα περνούσε στην επίσημη διεθνή βιβλιογραφία και ότι θα ιδρυόταν διεθνής, μη κερδοσκοπικός φορέας ο οποίος τιμητικώς φέρει το θρυλικό όνομα Μελπομένη και έχει ως σκοπό την εκπαίδευση ανθρώπων αναφορικά με τη σχέση μεταξύ υγείας, φυσικής κατάστασης και γυναίκας.

Στην αρχή της σύγχρονης εποχής τα πράγματα δεν ήταν ευνοϊκά για το γυναικείο αθλητισμό, πόσο μάλλον για τόσο μεγάλες αποστάσεις.

Επιφυλακτικοί ήταν, μάλλον, εκπαιδευτικοί και γιατροί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το ιπποτικό πρόσχημα της προστασίας της γυναίκας από τους κινδύνους του αθλητισμού και γενικότερα των μεγάλων αποστάσεων καθυστέρησε για πολλές δεκαετίες την ουσιαστική της πρόσβαση σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις όπως οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Το 1928 καθορίσθηκε με απόφαση της Δ.Ο.Ε, ότι οι γυναίκες θα συμμετέχουν στο ολυμπιακό πρόγραμμα και στα αγωνίσματα του στίβου (δρόμοι από 100 έως 800 μέτρα). Ο μαραθώνιος δρόμος θα αργούσε πάρα πολύ για να μπει στο ολυμπιακό πρόγραμμα των αγώνων.

Μέχρι το 1982, πολλές ήταν οι γυναίκες που προσπάθησαν να τρέξουν σε μαραθώνια διαδρομή. Σε άλλες δεν επέτρεψαν να τερματίσουν, ή για άλλες δεν αναφέρθηκε ποτέ η συμμετοχή.

Όμως, όπως το 1896 έγινε ο πρώτος μαραθώνιος των ανδρών στην κλασική διαδρομή, έτσι και η πρώτη μεγάλη διοργάνωση μαραθωνίου γυναικών ξεκίνησε από τη χώρα μας. Ηταν το 1982 στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες της Αθήνας, όπου οι γυναίκες λαμβάνουν επίσημα μέρος στη πρώτη μεγάλη διοργάνωση. Νικήτρια στον αγώνα αυτόν αναδείχθηκε η Πορτογαλίδα αθλήτρια Ρόζα Μότα. Η ίδια αθλήτρια κατάφερε να κερδίσει δύο Ολυμπιακά μετάλλια, ένα χρυσό σε παγκόσμιο πρωτάθλημα με 2 ώρες και 25 λεπτά, ένα χρυσό σε παγκόσμιο κύπελλο με 2 ώρες και 26 λεπτά στο Λονδίνο και τρία χρυσά σε ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, επίτευγμα που δεν έχει κανένας άλλος μαραθωνοδρόμος, άνδρας ή γυναίκα.

Το αποκορύφωμα του ηρωισμού και της ολυμπιακής ιδέας σε μαραθώνιο δρόμο, ήταν το κατόρθωμα και ο αγωνιώδης τερματισμός της Ελβετίδας Γκαπριέλ Άντερσεν Σάιτς, στην Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες το 1984, που παραπαίοντας 400 ολόκληρα μέτρα έφτασε κάτω από τις επευφημίες και τις παροτρύνσεις των φιλάθλων στη γραμμή του τέρματος. Η Άντερσεν στο αγώνα αυτό, θα έδινε ακόμα και την ζωή της προκειμένου να τερματίσει στον πρώτο ολυμπιακό μαραθώνιο γυναικών.

Στον Ελλαδικό χώρο, η ιστορία αρχίζει να καταγράφεται τον Οκτώβριο του 1974, όπου πραγματοποιείται στην Αθήνα ο πρώτος λαϊκός Μαραθώνιος. Σ’ αυτόν συμμετέχει η πρώτη Ελληνίδα μαραθωνοδρόμος Γεωργία Χριστοδούλου, η οποία και τερμάτισε. Στα πρακτικά του Δ.Σ. του Σ.Ε.Γ.Α.Σ αποτυπώθηκε η εντύπωση που προκάλεσε, ως μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία του Αθλητισμού Γυναικών της Ελλάδος.

Το πρώτο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Μαραθωνίου δρόμου έγινε το 1982. Πρώτη Πανελληνιονίκης η Αλεξάνδρα Φίλη.

Μία μεγάλη μορφή του αγωνίσματος υπήρξε η Γεωργία Παπαναστασίου, Ήταν η πρώτη γυναίκα που έτρεξε την απόσταση σε χρόνο κάτω από τις τρεις ώρες. Το 1982 στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες της Αθήνας, συμμετείχε και τερμάτισε στην 22η θέση με χρόνο 3 ώρες και 18 λεπτά. Στους ίδιους αγώνες συμμετείχε και η Κίρκη Κουβαρά, που το 1982 αγωνίστηκε στο Διεθνή Μαραθώνιο του Λονδίνου και σημείωσε Πανελλήνιο Ρεκόρ 3 ώρες και 44 λεπτά.

Αμέσως μετά μία άλλη αθλήτρια η Μάγδα Πουλημένου σημειώνει Πανελλήνιο Ρεκόρ με 2 ώρες και 55 στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα στις Σέρρες το 1987.

Οι πρώτοι Βαλκανικοί Αγώνες Γυναικών έγιναν στην Κωνσταντινούπολη το 1990 με νικήτρια την Μαρία Πολύζου, η οποία με 2 ώρες και 50 λεπτά σημείωσε Βαλκανικό Ρεκόρ.

Η ιστορία των πρώτων Βαλκανικών αγώνων γυναικών γράφτηκε με ένα ιδιαίτερο τρόπο. Η Πολύζου είχε προκριθεί να αγωνιστεί στους Βαλκανικούς Αγώνες στο αγώνισμα των 1500 μέτρων, όπου και αγωνίστηκε, καταφέρνοντας μάλιστα να πάρει την 5η θέση στα Βαλκάνια.

Την επομένη ημέρα που ήταν ο Μαραθώνιος Γυναικών, παρακάλεσε τον αρχηγό αποστολής της Ελληνικής Ομάδας να της επιτρέψει να αγωνιστεί ακόμα και εκτός συμμετοχής.

Οι αντιρρήσεις ήταν αρκετές και έπειτα από την επιμονή της αθλήτριας αποφάσισαν να συζητηθεί το αίτημα στη τεχνική σύσκεψη, λίγες ώρες πριν το αγώνισμα.

Η απόφαση ήταν θετική για την Πολύζου να αγωνιστεί, αλλά παρέλειψαν να την ενημερώσουν ότι θα αγωνιζόταν. Το έμαθε εντελώς τυχαία και μόλις 3 ώρες πριν το αγώνισμα. Η Πολύζου μετά από ένα πολύ δύσκολο αγώνα, με βροχή και δυνατό χαλάζι επί μισή ώρα, κατάφερε να νικήσει τον αγώνα με Βαλκανικό Ρεκόρ και να ακουστεί ο Εθνικός ύμνος της Ελλάδας μέσα στο Εθνικό Στάδιο της Κωνσταντινούπολης.

Η πρώτη Ελληνίδα Μαραθωνοδρόμος που συμμετείχε σε Ολυμπιακούς αγώνες ήταν και πάλι η Μαρία Πολύζου. Παρότι κατάφερε να δημιουργήσει Πανελλήνιο Ρεκόρ με 2 ώρες 33 λεπτά και 43 δευτερόλεπτα και να πιάσει το υψηλό όριο πρόκρισης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντας, που θα γιορτάζονταν τα 100 χρόνια από την έναρξη των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, η Ομοσπονδία και ο Εθνικός Προπονητής της ανακοίνωσαν ότι δεν συμπεριελήφθη στην Ομάδα, με το πρόσχημα ότι μπορεί να μην τερματίσει. Η αθλήτρια ανακοίνωσε στην Ομοσπονδία, ότι θα μεταβεί στην Ατλάντα με δικά της έξοδα, να προετοιμαστεί κατάλληλα για τον δύσκολο αγώνα του Μαραθωνίου δρόμου κάτι που έγινε.

Τελικά η Ομοσπονδία της έδωσε την άδεια να αγωνιστεί και η Μαρία Πολύζου όχι μόνο τερμάτισε τον αγώνα, αλλά να μπήκε στο κατάμεστο Ολυμπιακό στάδιο της Ατλάντα κρατώντας ένα ελληνικό σημαιάκι στο χέρι που κουνούσε μπρος στους θεατές. Η κίνηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα η κάμερα των αγώνων να δείχνει την ελληνίδα αθλήτρια επί 500 μέτρα μέσα στο στάδιο, δισεκατομμύρια θεατές σε όλο το κόσμο να βλέπουν την εικόνα αυτή και οι σχολιαστές όλων των τηλεοπτικών καναλιών, να μιλούν για το ελληνικό αγώνισμα του μαραθωνίου και την Ελλάδα. Για την ιστορία να πούμε ότι τα εισιτήρια και η παραμονή της αθλήτριας στην Αμερική πληρώθηκαν τελικά από την ίδια την αθλήτρια.

Το 1997, η Πολύζου κατέλαβε την 12η θέση στον Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στίβου της Αθήνας, με Πανελλήνιο Ρεκόρ κλασικής διαδρομής 2:39:10, ρεκόρ που καμία άλλη αθλήτρια δεν κατάφερε να σπάσει. Το Πανελλήνιο Ρεκόρ μαραθωνίου δρόμου γυναικών κατέχει ακόμα και σήμερα η ίδια με 2:33:40 επίδοση που σημείωσε στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες της Βουδαπέστης το 1998 όταν κατέλαβε την 10 θέση.

Στον σημερινό επετειακό 28ο Κλασικό Μαραθώνιο, περισσότεροι από 1.800 εθελοντές έχουν τεθεί ήδη στην διάθεση της οργανωτικής Επιτροπής σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ.

Η πρώτη επίσημα καταγεγραμμένη Ελληνίδα μαραθωνοδρόμος Γεωργία Χριστοδούλου παραμένει η πιο πιστή εθελόντρια του μαραθωνίου. Με τεράστια αποθέματα δυνάμεων και αγάπης προς το μαραθώνιο, εργάζεται κάθε χρόνο εθελοντικά πολλές μέρες πριν το μαραθώνιο συσκευάζοντας τις τσάντες για τους δρομείς, ενώ τη μέρα του αγώνα υποστηρίζει τους δρομείς δίνοντάς τους ένα ποτήρι νερό κάπου στη διαδρομή. Μια άλλη, ακόμα λιγότερο επώνυμη μαραθωνοδρόμος η 80χρονη σήμερα κ. Γεωργία Βαρέλη δίνει κάθε χρόνο το παρόν στην κλασική διαδρομή, δίνοντας κι αυτή νερό στους αθλητές και φωνάζοντας "μπράβο". Και οι δυο τους έχουν βραβευθεί για αυτή ακριβώς την προσφορά.

ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ : ΣΕΓΑΣ, www.atiner.gr/docs/Polyzou.doc